________________
६०
दीघनिकाये पाथिकवग्गट्ठकथा
(५.१४५-१४५)
भगवा धम्म देसेतीति यथा येनाकारेन याय देसनाय भगवा धम्मं देसेति, सा तुम्हाकं देसना अनुत्तराति वदति । कुसलेसु धम्मसूति ताय देसनाय देसितेसु कुसलेसु धम्मसुपि भगवाव अनुत्तरोति दीपेति । या वा सा देसना, तस्सा भूमिं दस्सेन्तोपि “कुसलेसु धम्मेसू"ति आह । तत्रिमे कुसला धम्माति तत्र कुसलेसु धम्मेसूति वृत्तपदे इमे कुसला धम्मा नामाति वेदितब्बा। तत्थ आरोग्यढेन, अनवज्जढेन, कोसल्लसम्भूतढेन, निद्दरथटेन, सुखविपाकट्ठेनाति पञ्चधा कुसलं वेदितब्बं । तेसु जातकपरियायं पत्वा आरोग्यटेन कुसलं वट्टति। सुत्तन्तपरियायं पत्वा अनवज्जढेन। अभिधम्मपरियायं पत्वा कोसल्लसम्भूतनिदरथसुखविपाकटेन । इमस्मिं पन ठाने बाहितिकसुत्तन्तपरियायेन (म० नि० २.३५८) अनवज्जठून कुसलं दट्टब्बं ।
चत्तारो सतिपट्टानाति चुद्दसविधेन कायानुपस्सनासतिपट्टानं, नवविधेन वेदनानुपस्सनासतिपट्ठानं, सोळसविधेन चित्तानुपस्सनासतिपट्ठानं, पञ्चविधेन धम्मानुपस्सनासतिपट्टानन्ति एवं नानानयेहि विभजित्वा समथविपस्सनामग्गवसेन लोकियलोकुत्तरमिस्सका चत्तारो सतिपट्टाना देसिता। फलसतिपट्ठानं पन इध अनधिप्पेतं । चत्तारो सम्मप्पधानाति पग्गहढेन एकलक्खणा; किच्चवसेन नानाकिच्चा । "इध भिक्खु अनुप्पन्नानं पापकानं अकुसलानं धम्मानं अनुप्पादाया"तिआदिना नयेन समथविपस्सनामग्गवसेन लोकियलोकुत्तरमिस्सकाव चत्तारो सम्मप्पधाना देसिता। चत्तारो इद्धिपादाति इज्झनटेन एकसङ्गहा, छन्दादिवसेन नानासभावा। “इध भिक्खु छन्दसमाधिपधानसङ्खारसमन्नागतं इद्धिपादं भावेती"तिआदिना नयेन समथविपस्सनामग्गवसेन लोकियलोकुत्तरमिस्सकाव चत्तारो इद्धिपादा देसिता ।
पञ्चिन्द्रियानीति आधिपतेय्यटेन एकलक्खणानि, अधिमोक्खादिसभाववसेन नानासभावानि । समथविपस्सनामग्गवसेनेव च लोकियलोकुत्तरमिस्सकानि सद्धादीनि पञ्चिन्द्रियानि देसितानि । पञ्च बलानीति उपत्थम्भनटेन अकम्पियढेन वा एकसङ्गहानि, सलक्खणेन नानासभावानि । समथविपस्सनामग्गवसेनेव लोकियलोकुत्तरमिस्सकानि सद्धादीनि पञ्च बलानि देसितानि । सत्त बोज्झङ्गाति निय्यानटेन एकसङ्गहा, उपट्ठानादिना सलक्खणेन नानासभावा। समथविपस्सना मग्गवसेनेव लोकियलोकुत्तरमिस्सका सत्त बोज्झङ्गा देसिता ।
अरियो अट्ठङ्गिको मग्गोति हेतुढेन एकसङ्गहो, दस्सनादिना सलक्खणेन नानासभावो ।
60
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org