Mahavaggatthakatha

SR No.: 009980
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 466
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith & Buddhism
File Size: 20 MB

Page 340

(९.३७३-३७३)
उद्देसवारकथावण्णना
३१५
होति...पे०... समन्नागतो, तेन वुच्चति सम्पजानोति । सतिमाति तत्थ कतमा सति ? या सति अनुस्सति पटिस्सति सति सरणता धारणता अपिलापनता असम्मुसनता सति सतिन्द्रियं सतिबलं सम्मासति, अयं वुच्चति सति । इमाय सतिया उपेतो होति...पे०... समन्नागतो, तेन वुच्चति सतिमाति ।
विनेय्य लोके अभिज्झादोमनस्सन्ति तत्थ कतमो लोको ? स्वेव कायो लोको । पञ्चपि उपादानक्खन्धा लोको, अयं वुच्चति लोको । तत्थ कतमा अभिज्झा ? यो रागो सारागो अनुनयो अनुरोधो नन्दी नन्दिरागो चित्तस्स सारागो, अयं वुच्चति अभिज्झा। तत्थ कतमं दोमनस्सं? यं चेतसिकं असातं चेतसिकं दुक्खं चेतोसम्फस्सजा असाता दुक्खा वेदना, इदं वुच्चति दोमनस्सं । इति अयञ्च अभिज्झा, इदञ्च दोमनस्सं इमम्हि लोके विनीता होन्ति पटिविनीता सन्ता समिता वूपसमिता अत्थङ्गता अब्भत्थङ्गता अप्पिता ब्यप्पिता सोसिता विसोसिता ब्यन्तीकता, तेन वुच्चति विनेय्य लोके अभिज्झादोमनस्स"न्ति (विभं० ३५७-३६२)।
एवमेतेसं पदानं अत्थो वुत्तो। तेन सह अयं अट्ठकथानयो यथा संसन्दति, एवं वेदितब्बो। अयं ताव कायानुपस्सनासतिपट्टानुद्देसस्स अत्थवण्णना ।
इदानि वेदनासु । चित्ते । धम्मेसु धम्मानुपस्सी विहरति...पे०... विनेय्य लोके अभिज्झादोमनस्सन्ति एत्थ वेदनासु वेदनानुपस्सीति एवमादीसु वेदनादीनं पुन वचने पयोजनं कायानुपस्सनायं वुत्तनयेनेव वेदितब्बं । वेदनासु वेदनानुपस्सी। चित्ते चित्तानुपस्सी । धम्मेसु धम्मानुपस्सीति एत्थ पन वेदनाति तिस्सो वेदना, ता च लोकिया एव । चित्तम्पि लोकियं, तथा धम्मा। तेसं विभागो निद्देसवारे पाकटो भविस्सति । केवलं पनिध यथा वेदना अनुपस्सितब्बा, तथा ता अनुपस्सन्तो “वेदनासु वेदनानुपस्सी''ति वेदितब्बो । एस नयो चित्तधम्मेसुपि । कथञ्च वेदना अनुपस्सितब्बाति ? सुखा ताव वेदना दुक्खतो, दुक्खा सल्लतो, अदुक्खमसुखा अनिच्चतो । यथाह -
“यो सुखं दुक्खतो अद्द, दुक्खमद्दक्खि सल्लतो । अदुक्खमसुखं सन्तं, अद्दक्खि नं अनिच्चतो । स वे सम्म।सो भिक्खु, उपसन्तो चरिस्सती"ति ।। (सं० नि० २.४.२५३)
315