________________
(९.३७३-३७३)
उद्देसवारकथावण्णना
३१३
पजहति, दुक्खतो अनुपस्सन्तो सुखसञ्ज पजहति, अनत्ततो अनुपस्सन्तो अत्तसञ्चं पजहति, निबिन्दन्तो नन्दिं पजहति, विरज्जन्तो रागं पजहति, निरोधेन्तो समुदयं पजहति, पटिनिस्सज्जन्तो आदानं पजहतीति वेदितब्बो ।
विहरतीति इरियति । आतापीति तीसु भवेसु किलेसे आतापेतीति आतापो, वीरियस्सेतं नामं | आतापो अस्स अत्थीति आतापी । सम्पजानोति सम्पज सङ्घातेन आणेन समन्नागतो । सतिमाति कायपरिग्गाहिकाय सतिया समन्नागतो। अयं पन यस्मा सतिया आरम्मणं परिग्गहेत्वा पञ्जाय अनुपस्सति, न हि सतिविरहितस्स अनुपस्सना नाम अत्थि, तेनेवाह - "सतिञ्च ख्वाहं, भिक्खवे, सब्बत्थिकं वदामी" (सं० नि० ३.५.२३४) ति। तस्मा एत्थ “काये कायानुपस्सी विहरती''ति एत्तावता कायानुपस्सनासतिपट्टानं वुत्तं होति । अथ वा यस्मा अनातापिनो अन्तोस पो अन्तरायकरो होति, असम्पजानो उपायपरिग्गहे अनुपायपरिवज्जने च सम्मुव्हति, मुट्ठस्सति उपायापरिच्चागे अनुपायापरिग्गहे च असमत्थो होति, तेनस्स तं कम्मट्ठानं न सम्पज्जति । तस्मा येसं धम्मानं आनुभावेन तं सम्पज्जति, तेसं दस्सनत्थं “आतापी सम्पजानो सतिमा"ति इदं वुत्तन्ति वेदितब्बं ।
इति कायानुपस्सनासतिपट्टानं सम्पयोगङ्गञ्चस्स दस्सेत्वा इदानि पहानङ्गं दस्सेतुं विनेय्य लोके अभिज्झादोमनस्सन्ति वुत्तं । तत्थ विनेय्याति तदङ्गविनयेन वा विक्खम्भनविनयेन वा विनयित्वा । लोकेति तस्मि व काये। कायो हि इध लुज्जनपलुज्जनद्वेन लोकोति अधिप्पेतो। यस्मा पनस्स न कायमत्तेयेव अभिज्झादोमनस्सं पहीयति, वेदनादीसुपि पहीयतियेव । तस्मा पञ्चपि उपादानक्खन्धा लोकोति विभङ्गे वुत्तं । लोकसङ्घातत्ता वा तेसं धम्मानं अत्थुद्धारनयेनेतं वुत्तं । यं पनाह - "तत्थ कतमो लोको ? स्वेव कायो लोको"ति, अयमेवेत्थ अत्थो । तस्मिं लोके अभिज्झादोमनस्सं विनेय्याति एवं सम्बन्धो दट्ठब्बो । यस्मा पनेत्थ अभिज्झाग्गहणेन कामच्छन्दो, दोमनस्सग्गहणेन ब्यापादो सङ्गहं गच्छति, तस्मा नीवरणपरियापन्नबलवधम्मद्वयदस्सनेन नीवरणप्पहानं वुत्तं होतीति वेदितब्बं ।
विसेसेन चेत्थ अभिज्झाविनयेन कायसम्पत्तिमूलकस्स अनुरोधस्स, दोमनस्सविनयेन कायविपत्तिमूलकस्स विरोधस्स, अभिज्झाविनयेन च काये अभिरतिया, दोमनस्सविनयेन कायभावनाय अनभिरतिया, अभिज्झाविनयेन काये अभूतानं सुभसुखभावादीनं पक्खेपस्स,
313
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org