________________
१९०
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
२४४. तत्थ उट्ठायासनाति निसिन्नासनतो उट्ठहित्वा चक्करतनसमीपं आगन्त्वा । सुवणभिङ्कारं गहेत्वाति हत्थिसोण्डसदिसपनाळिं सुवण्णभिङ्कारं उक्खिपित्वा । अन्वदेव राजा महासुदस्सनो सद्धिं चतुरङ्गिनिया सेनायाति सब्बचक्कवत्तीनहि उदकेन अब्भुक्किरित्वा - " अभिविजिनातु भवं चक्करतन "न्ति वचनसमनन्तरमेव वेहासं अब्भुग्गन्त्वा चक्करतनं पवत्तति । यस्स पवत्ति समकालमेव सो राजा चक्कवत्ती नाम होति । पवत्ते पन चक्कर ने तं अनुबन्धमानोव राजा चक्कवत्तियानवरं आरुय्ह वेहासं अब्भुग्गच्छति । छत्तचामरादिहत्थो परिजनो चेव अन्तेपुरजनो च ततो नानाकारकञ्चुककवचादिसन्नाहविभूसितेन विविधाभरणप्पभासमुज्जलेन समुस्सितद्धजपटाकपटिमण्डितेन अत्तनो अत्तनो बलकायेन सद्धिं उपराजसेनापतिपभुतयोपि वेहासं अब्भुग्गन्त्वा राजानमेव परिवारेन्ति ।
अथस्स
राजयुत्ता पन जनसङ्गहत्थं नगरवीथीसु भेरियो चरापेन्ति- “ ताता, अम्हाकं रज्ञो चक्करतनं निब्बत्तं, अत्तनो विभवानुरूपेन मण्डितपसाधिका सन्निपतथा "ति । महाजनो पन पकतिया चक्करतनसद्देनेव सब्बकिच्चानि पहाय गन्धपुप्फादीनि आदाय सन्निपतितोव सोपि सब्बो वेहासं अब्भुग्गन्त्वा राजानमेव परिवारेति । यस्स यस्स हि रञ्ञा सद्धिं गन्तुकामताचित्तं उप्पज्जति, सो सो आकासगतोव होति । एवं द्वादसयोजनायामवित्थारा परिसा होति । तत्थ एकपुरिसोपि छिन्नभिन्नसरीरो वा किलिट्ठवत्थो वा नत्थि । सुचिपरिवारो हि राजा चक्कवत्ती । चक्कवत्तिपरिसा नाम विज्जाधरपुरिसा विय आकासे गच्छमाना इन्दनीलमणितले विप्पकिण्णरतनसदिसा होति । महासुदस्सनस्सापि तथैव अहोसि । तेन वुत्तं - " अन्वदेव राजा महासुदस्सनो सद्धिं चतुरङ्गिनिया सेनाया'ति ।
Jain Education International
( ४.२४४ - २४४)
तं पन चक्करतनं रुक्खग्गानं उपरूपरि नातिउच्चेन नातिनीचेन गगनप्पदेसेन पवत्तति । यथा रुक्खानं पुप्फफलपल्लवेहि अत्थिका, तानि सुखेन गहेतुं सक्कोन्ति । यथा च भूमियं ठिता " एस राजा, एस उपराजा, एस सेनापती "ति सल्लक्खेतुं सक्कोन्ति । ठानादीसु च इरियापथेसु यो येन इच्छति, सो तेनेव गच्छति । चित्तकम्मादिसिप्पपसुता चेत्थ अत्तनो अत्तनो किच्चं करोन्तायेव गच्छन्ति । यथेव हि भूमियं, तथा तेसं सब्बकिच्चानि आकासेव इज्झन्ति । एवं चक्कवत्तिपरिसं गहेत्वा तं चक्करतनं वामपस्सेन सिनेरुं पहाय महासमुद्दस्स उपरिभागेन सत्तसहस्सयोजनप्पमाणं पुब्बविदेहं गच्छति ।
तत्थ यो विनिब्बेधेन द्वादसयोजनाय, परिक्खेपतो छत्तिंसयोजनाय परिसाय
190
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org