________________
(३.१६७-१६७)
निमित्तोभासकथावण्णना
१२९
पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय वेसालिं पिण्डाय पाविसीति अयमेत्थ अनुपुब्बी कथा।
निसीदनन्ति एत्थ चम्मक्खण्डं अधिप्पेतं । उदेनचेतियन्ति उदेनयक्खस्स चेतियट्ठाने कतविहारो वुच्चति । गोतमकादीसुपि एसेव नयो। भाविताति वड्डिता । बहुलीकताति पुनप्पुनं कता। यानीकताति युत्तयानं विय कता । वत्थुकताति पतिट्ठानद्वेन वत्थु विय कता। अनुट्टिताति अधिट्ठिता । परिचिताति समन्ततो चिता सुवड्डिता । सुसमारद्धाति सुट्ठ समारद्धा।
___ इति अनियमेन कथेत्वा पुन नियमेत्वा दस्सेन्तो तथागतस्स खोतिआदिमाह । एत्थ च कप्पन्ति आयुकप्पं । तस्मिं तस्मिं काले यं मनुस्सानं आयुप्पमाणं होति, तं परिपुण्णं करोन्तो तिट्टेय्य | कप्पावसेसं वाति- “अप्पं वा भिय्यो"ति (दी० नि० २.७; अ० नि० २.६.७४) वुत्तवस्ससततो अतिरेकं वा । महासीवत्थेरो पनाह - "बुद्धानं अट्ठाने गज्जितं नाम नत्थि। यथेव हि वेळुवगामके उप्पन्नं मारणन्तिकं वेदनं दस मासे विक्खम्भेति, एवं पुनप्पुनं तं समापत्तिं समापज्जित्वा दस दस मासे विक्खम्भेन्तो इमं भद्दकप्पमेव तिठेय्य, कस्मा पन न ठितोति ? उपादिन्नकसरीरं नाम खण्डिच्चादीहि अभिभुय्यति, बुद्धा च खण्डिच्चादिभावं अपत्वा पञ्चमे आयुकोट्ठासे बहुजनस्स पियमनापकालेयेव परिनिब्बायन्ति । बुद्धानुबुद्धेसु च महासावकेसु परिनिब्बुतेसु एककेनेव खाणुकेन विय ठातब्बं होति, दहरसामणेरपरिवारितेन वा। ततो- 'अहो बुद्धानं परिसा'ति हीळेतब्बतं आपज्जेय्य । तस्मा न ठितो''ति । एवं वुत्तेपि सो न रुच्चति, "आयुकप्पो'"ति इदमेव अट्ठकथायं नियमितं ।
१६७. यथा तं मारेन परियुद्वितचित्तोति एत्थ तन्ति निपातमत्तं । यथा मारेन परियुट्टितचित्तो अज्झोत्थटचित्तो अझोपि कोचि पुथुज्जनो पटिविज्झितुं न सक्कुणेय्य, एवमेव नासक्खि पटिविज्झितुन्ति अत्थो। किं कारणा ? मारो हि यस्स सब्बेन सब्बं द्वादस विपल्लासा अप्पहीना, तस्स चित्तं परियुट्टाति । थेरस्स चत्तारो विपल्लासा अप्पहीना, तेनस्स मारो चित्तं परियुट्ठाति । सो पन चित्तपरियुट्टानं करोन्तो किं करोतीति ? भेरवं रूपारम्मणं वा दस्सेति, सद्दारम्मणं वा सावेति, ततो सत्ता तं दिस्वा वा सुत्वा वा सतिं विस्सज्जेत्वा विवटमुखा होन्ति । तेसं मुखेन हत्थं पवेसेत्वा हदयं मद्दति। ततो विसाव हुत्वा तिट्ठन्ति। थेरस्स पनेस मुखेन हत्थं पवेसेतुं किं
129
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org