________________
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(३.१३४-१३४)
सदिसो नत्थि, सत्था च अविदूरे धुरविहारे वसति, हन्दाहं पेसेत्वा पुच्छामि । सचे मे गतेन कोचि अत्थो भविस्सति, सत्था तुण्ही भविस्सति, अनत्थे पन सति किं रो तत्थ गमनेनाति वक्खती"ति । सो वस्सकारब्राह्मणं पेसेसि । ब्राह्मणो गन्त्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसि । तेन वुत्तं - “अथ खो राजा...पे०... आपादेस्सामी''ति ।
राजअपरिहानियधम्मवण्णना
१३४. भगवन्तं बीजयमानोति थेरो वत्तसीसे ठत्वा भगवन्तं बीजति, भगवतो पन सीतं वा उण्हं वा नत्थि । भगवा ब्राह्मणस्स वचनं सुत्वा तेन सद्धिं अमन्तेत्वा थेरेन सद्धिं मन्तेतुकामो किन्ति ते, आनन्द, सुतन्तिआदिमाह । अभिण्हं सन्निपाताति दिवसस्स तिक्खत्तुं सन्निपतन्तापि अन्तरन्तरा सन्निपतन्तापि अभिण्हं सन्निपाताव । सन्निपातबहुलाति हिय्योपि सन्निपतिम्हा, पुरिमदिवसम्पि सन्निपतिम्हा, पुन अज्ज किमत्थं सन्निपतिता होमाति वोसानं अनापज्जन्ता सन्निपातबहुला नाम होन्ति । यावकीवञ्चाति यत्तकं कालं । वुद्धियेव, आनन्द, वज्जीनं पाटिकङ्खा, नो परिहानीति- अभिण्हं असन्निपतन्ता हि दिसाविदिसासु आगतं सासनं न सुणन्ति, ततो- “असुकगामसीमा वा निगमसीमा वा आकुला, असुकट्ठाने चोरा वा परियुट्ठिता"ति न जानन्ति, चोरापि “पमत्ता राजानो''ति अत्वा गामनिगमादीनि पहरन्ता जनपदं नासेन्ति । एवं राजूनं परिहानि होति । अभिण्हं सन्निपतन्ता पन तं तं पवत्तिं सुणन्ति, ततो बलं पेसेत्वा अमित्तमद्दनं करोन्ति, चोरापि- “अप्पमत्ता राजानो, न सक्का अम्हेहि वग्गबन्धेहि विचरितु"न्ति भिज्जित्वा पलायन्ति । एवं राजूनं वुद्धि होति । तेन वुत्तं - "वुद्धियेव, आनन्द, वज्जीनं पाटिकवा नो परिहानी''ति । तत्थ पाटिकङ्घाति इच्छितब्बा, अवस्सं भविस्सतीति एवं दट्ठब्बाति अत्थो ।
समग्गातिआदीसु सन्निपातभेरिया निग्गताय - "अज्ज मे किच्चं अत्थि, मङ्गलं अत्थी'"ति विक्खेपं करोन्ता न समग्गा सन्निपतन्ति नाम । भेरिसदं पन सुत्वाव भुञ्जन्तापि अलङ्करियमानापि वत्थानि निवासेन्तापि अड्डभुत्ता वा अड्डालङ्कता वा वत्थं निवासयमाना वा सन्निपतन्ता समग्गा सन्निपतन्ति नाम । सन्निपतिता पन चिन्तेत्वा मन्तेत्वा कत्तब्बं कत्वा एकतोव अवुट्टहन्ता न समग्गा वुट्टहन्ति नाम । एवं बुट्टितेसु हि ये पठमं गच्छन्ति, तेसं एवं होति- “अम्हेहि बाहिरकथाव सुता, इदानि विनिच्छयकथा भविस्सती''ति । एकतो वुट्टहन्ता पन समग्गा वुट्टहन्ति नाम । अपिच - "असुकट्ठानेसु
96
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org