________________
९०
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(२.१२७-१२७)
कायो च तेसं विप्फारिकतरो होति । महाब्रह्मानो पणीतेन, तेसं कप्पो आयुप्पमाणं, कायो पन तेसं अतिविप्फारिको होति । इति ते कायस्स नानत्ता, पठमज्झानवसेन सञ्जाय एकत्ता नानत्तकाया एकत्तसचिनोति वेदितब्बा ।
यथा च ते, एवं चतूसु अपायेसु सत्ता । निरयेसु हि केसञ्चि गावुतं, केसञ्चि अड्ढयोजनं, केसञ्चि योजनं अत्तभावो होति, देवदत्तस्स पन योजनसतिको जातो । तिरच्छानेसुपि केचि खुद्दका, केचि महन्ता । पेत्तिविसयेपि केचि सट्ठिहत्था, केचि सत्ततिहत्था, केचि असीतिहत्था होन्ति, केचि सुवण्णा, केचि दुब्बण्णा होन्ति । तथा कालकञ्जिका असुरा । अपि चेत्थ दीघपिट्ठिकपेता नाम सट्ठियोजनिकापि होन्ति । सञ्जा पन सब्बेसम्पि अकुसलविपाकअहेतुकाव होन्ति। इति आपायिकापि नानत्तकाया एकत्तसञिनोत्वेव सङ्ख्यं गच्छन्ति ।
आभस्सराति दण्डउक्काय अच्चि विय एतेसं सरीरतो आभा छिज्जित्वा छिज्जित्वा पतन्ती विय सरति विस्सरतीति आभस्सरा । तेसु पञ्चकनयेन दुतियततियज्झानद्वयं परित्तं भावेत्वा उपपन्ना परित्ताभा नाम होन्ति, तेसं द्वे कप्पा आयुप्पमाणं । मज्झिमं भावेत्वा उपपन्ना अप्पमाणाभा नाम होन्ति, तेसं चत्तारो कप्पा आयुप्पमाणं । पणीतं भावेत्वा उपपन्ना आभस्सरा नाम होन्ति, तेसं अट्ठ कप्पा आयुप्पमाणं। इध पन उक्कठ्ठपरिच्छेदवसेन सब्बेपि ते गहिता। सब्बेसहि तेसं कायो एकविप्फारोव होति, सञा पन अवितक्कविचारमत्ता वा अवितक्कअविचारा वाति नाना ।
सुभकिण्हाति सुभेन ओकिण्णा विकिण्णा, सुभेन सरीरप्पभावण्णेन एकग्घनाति अत्थो । एतेसहि आभस्सरानं विय न छिज्जित्वा छिज्जित्वा पभा गच्छति । पञ्चकनये पन परित्तमज्झिमपणीतस्स चतुत्थज्झानस्स वसेन सोळसद्वत्तिंसचतुसट्ठिकप्पायुका परित्तसुभअप्पमाणसुभसुभकिण्हा नाम हुत्वा निब्बत्तन्ति । इति सब्बेपि ते एकत्तकाया चेव चतुत्थज्झानसजाय एकत्तसञिनो चाति वेदितब्बा। वेहप्फलापि चतुत्थविज्ञाणट्ठितिमेव भजन्ति । असञसत्ता विज्ञाणाभावा एत्थ सङ्गहं न गच्छन्ति, सत्तावासेसु गच्छन्ति ।
सुद्धावासा विवट्टपक्खे ठिता न सब्बकालिका, कप्पसतसहस्सम्पि असङ्ख्येय्यम्पि बुद्धसुजे लोके नुप्पज्जन्ति । सोळसकप्पसहस्सब्भन्तरे बुद्धेसु उप्पन्नेसुयेव उप्पज्जन्ति, धम्मचक्कप्पवत्तस्स भगवतो खन्धवारट्टानसदिसा होन्ति । तस्मा नेव विज्ञाणहितिं न
90
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org