________________
दीघनिकाये महावग्गट्ठकथा
(२.१२७–१२७)
___ अनुपादियं न परितस्सतीति अनुपादियन्तो तण्हादिट्ठिमानपरितस्सनायापि न परितस्सति। अपरितस्सन्ति अपरितस्समानो। पच्चत्तंयेव परिनिब्बायतीति अत्तनाव किलेसपरिनिब्बानेन परिनिब्बायति । एवं परिनिब्बुतस्स पनस्स पच्चवेक्खणापवत्तिदस्सनत्थं खीणा जातीतिआदि वुत्तं ।
__इति सा दिट्ठीति या तथाविमुत्तस्स अरहतो दिवि, सा एवं दिट्ठि। “इतिस्स दिट्ठी"तिपि पाठो । यो तथाविमुत्तो अरहा, एवमस्स दिट्ठीति अत्थो। तदकल्लन्ति तं न युत्तं । कस्मा ? एवम्हि सति- “अरहा न किञ्चि जानाती"ति वुत्तं भवेय्य, एवं ञत्वा विमुत्तञ्च अरहन्तं "न किञ्चि जानाती"ति वत्तुं न युत्तं । तेनेव चतुन्नम्पि नयानं अवसाने - "तं किस्स हेतू"तिआदिमाह ।
तत्थ यावता आनन्द अधिवचनन्ति यत्तको अधिवचनसातो वोहारो अस्थि । यावता अधिवचनपथोति यत्तको अधिवचनस्स पथो, खन्धा आयतनानि धातुयो वा अस्थि । एस नयो सब्बत्थ । पञआवचरन्ति पञाय अवचरितब्बं खन्धपञ्चकं । तदभिञाति तं अभिजानित्वा । एत्तकेन भगवता किं दस्सितं ? तन्ताकुलपदस्सेव अनुसन्धि दस्सितो।
सत्तविआणहितिवण्णना १२७. इदानि यो- “न पञपेती"ति वुत्तो, सो यस्मा गच्छन्तो गच्छन्तो उभतोभागविमुत्तो नाम होति । यो च- "न समनुपस्सती"ति वुत्तो, सो यस्मा गच्छन्तो गच्छन्तो पाविमुत्तो नाम होति । तस्मा तेसं हेट्ठा वुत्तानं द्विनं भिक्खूनं निगमनञ्च नामञ्च दस्सेतुं सत्त खो इमानन्द विज्ञाणद्वितियोतिआदिमाह ।
तत्थ सत्ताति पटिसन्धिवसेन वुत्ता, आरम्मणवसेन सङ्गीतिसुत्ते (दी० नि० ३.३११) वुत्ता चतस्सो आगमिस्सन्ति । विज्ञाणं तिट्ठति एत्थाति विज्ञाणद्विति, विज्ञाणपतिट्ठानस्सेतं अधिवचनं । द्वे च आयतनानीति द्वे निवासद्वानानि । निवासट्टानहि इधायतनन्ति अधिप्पेतं । तेनेव वक्खति - “असञसत्तायतनं नेवसञ्जानासचायतनमेव दुतिय"न्ति । कस्मा पनेतं सब् गहितन्ति ? वट्टपरियादानत्थं । वट्टहि न सुद्धविज्ञाणट्ठितिवसेन सुद्धायतनवसेन वा परियादानं गच्छति, भवयोनिगतिसत्तावासवसेन पन गच्छति, तस्मा सब्बमेतं गहितं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
