Page Text
________________
षष्ठाध्यायस्य प्रथमः पादः ।।
यस्कादेग || ६|१|१२५ ॥
यस्कादिः तस्मात् ।
[यस्कादेः ] यस्क आदिर्यस्य सः -
[ गोत्रे ] गोत्र सप्तमी ङि ।
= । = ।
[ यास्कः, यास्कौ यस्काः ] यस्क यस्कस्यापत्यं यास्कः यस्कस्यापत्ये वृद्धे यास्कौ यस्कस्यापत्यानि । वृद्धानि [= यस्का: । 'शिवादेरण्' (६/१/६०) अण्प्र० अ वृद्धि: । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । यत्र जस् तत्र अनेन अण्लुप् ।
।
→ ।
-
9
= लह्यः । 'शिक्यास्याच्य
[ लाह्यः, लाह्यौ, लह्याः ] लहिः सौत्रो धातुः । मध्य विन्ध्य धिष्ण्यान्य हर्म्य सत्य नित्यादयः' (उणा० ३६४ ) यप्र० । लह्यस्यापत्यं = लाह्यः । लह्यस्यापत्ये = लाह्यौ । लह्यस्यापत्यानि = लह्या: । 'शिवादेरण्' (६।११६०) अण्प्र० अ वृद्धिः स्वरेष्वादणिति तद्धिते (७|४|१) वृ० आ। 'अवर्णवर्णस्य' (७७४६८) अलुक् । अनेन यत्र जस् तत्र अण्लुप् ।
८७
-
=
=
[ औपगवः, औपगवौ, औपगवाः ] उपगोरपत्यम् औपगवः । उपगोरपत्ये औपगवौ । उपगोरपत्यानि औपगवाः । 'ङसोऽपत्ये' (६।११२८) अण्प्र० -> अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति०' (७|४|१) वृ० औ । 'अस्वयम्भुवोऽव्' (७|४|७०) अव् । औ - जस् ।
=
-
=
1
[ यास्कायनयः ] यस्कस्यापत्यं वृद्धं यास्कः । "शिवादेरण' (६४१२६०) अणुप्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेज्पति०' (७|४|१) वृ० आ अवर्णेवर्णस्य (७|४|६८) अलुक् यास्कस्यापत्यानि युवानः । शिवाद्यणन्तत्वात् 'द्विस्वरादणः' (६।१।१०९) आयनिञ्प्र० आयनि । 'अवर्णवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । प्र० जस् । 'जस्येदोत्' ( ११४।२२) ए। एदैतोऽयाय् ' (१३२ २३) अय् ।
[ लाह्यायनयः] लह्यस्यापत्यं लाह्यः 'शिवादेरण' (६ १२६०) अण्प्र० अ वृद्धिः स्वरेष्वादेज्गिति०' = । । (७|४|१) वृ० आ । 'अवर्णवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । लाह्यस्यापत्यानि युवानः । 'द्विस्वरादणः' (६।१।१०९) आयनिञ्प्र० → आयनि । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । प्र० जस् । 'जस्येदोत्' (१।४।२२) ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१२२३) अय् ।
[ यास्काश्छात्राः ] यस्कस्य इमे = यास्का: । 'तस्येदम्' (६।३।१६०) अण्प्र० अ वृद्धिः स्वरेष्वादेगिति०' (७|४|१) वृ० आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । प्र० जस् । छात्र प्र० जस् ।
rasश्यापर्णान्त गोपवनादेः || ६|१|१२६ ।।
[यस्का: ] यस्कस्यापत्यानि यस्का: । 'शिवादेरण' (६| ११६०) अण्प्र० अ । अनेन अण्लुप् । अण्प्रत्ययस्य अलोपे तु तत्प्रतिकृतयो यास्का इत्यत्र गोत्रे उत्पन्नस्यापि प्रत्ययस्यासांप्रतं न गोत्रे वर्त्तमानः किन्तु प्रतिकृतिषु वर्त्तमानं इति लुप् न भवति । अत्र यदि गोत्रे उत्पन्नस्य प्रत्ययस्य लुबिति व्याख्यायते तदाऽत्रापि प्राप्नोति गोत्रे प्रत्ययस्योत्पन्नत्वात्, न त्वेवं व्याख्यायतेऽपि तु प्रत्ययान्तस्य गोत्रे बहुषु वर्तमानस्येति ततञ्च नेहं प्रत्ययान्तं गोत्रबहुत्वे, किं तर्हि प्रकृतिबहुत्व इति ॥
=
[ यञञः ] यञ् च अञ् च = यञञ्, तस्य ।
[ अश्यापर्णान्तगोपवनादेः ] श्यापर्णो अन्ते यस्य सः = श्यापर्णान्तः । गोपवन आदिर्यस्य सः = गोपवनादिः । श्यापर्णान्तश्चासौ गोपवनादिश्च श्वापणांन्तगोपवनादि, न श्यापर्णान्तगोपवनादि अश्यापर्णान्तगोपवनादि, तस्मात् ।
| SR No. | 009970 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 3 MB |