________________
१८०
न्याय तात्पर्य्यदीपिका।
परिहरति ।
शन हेतुतः साध्यसिद्धेः प्रवृत्त्यादिविरोधः मूत्रार्थ इति ॥ साध्यस्य कायस्य हेतुत एव मिनिष्पत्तेरयं प्रतिषेधो न भवति ।
ननु यदि हेतोः साध्यसिद्धिर्न भवेत्तर्हि को दोषः स्यादित्याह प्रवृत्त्यादीति । यदि हेतुतः साध्यसि डिर्न स्वीक्रियते । तदा प्रहत्तेरादिशब्दानिवृत्तिव्यवहारादेव विरोध: स्यात् । लोको हि मृदादिहेतुत: कुटादिनिष्पत्तिं निीय तहणाय प्रवर्तते तदव्यस्माविवर्त्ततं च । ततो हेतुतः साध्यसिद्धास्वीकार प्रवृत्तिनिवृत्ती मर्वथा विरुध्येयाताम् । मूत्रार्थ इति हेतुत: साध्य. सिद्धिरिति सूत्रस्यायमर्थ इत्यर्थः ॥ १८२ ॥ इतोऽपि हेतुप्रतिषेधो न भवतीत्याह ।
प्रतिषेधानुत्पत्तिय वैकाल्यसिद्धेरिति ॥ त्रैकाल्येऽपि जातिवाद्यक्त प्रतिषेधासि हेतुप्रतिषेधस्यानुपपत्तिरेव । तथाहि।
ननु जातिवादिन् यस्त्वयायं प्रतिषेधोऽभिधीयते । स प्रति षेध्यात् पूर्व मुत पश्चादाहोखिद्युगपद्धेति । तत्र नाद्यः कल्पः । यदि पूर्वममति प्रतिषेध्ये क स्यायं प्रतिषेधः स्यामिण विना धर्मस्यानुप' पत्तेः। अथ पत्रात्तामति प्रतिषेधे कथं प्रतिषेध्यं प्रतिषेधाधि
__* The texr. ankls अस्योत्तरम। before the aphorism adopted by the commentator here. See page :(. Line 151.
+ नुत्पत्तिश्च । नुपपत्तश्च :
Aho! Shrutgyanam
