________________
अनुमानपरिच्छेदः ।
१७१
त्यन्वयव्यतिरेकाभ्यां अनित्यत्वेन सहाविनाभूतस्य कृतकत्वस्य साधनत्व स्वीकारात् साधयंवैधयं कृतोऽयं प्रतिषेधो न भवति । अत्र धूमादिवदिति दृष्टान्तः। यथाग्निमत्माधर्म्यानग्निमदै धाभ्यां निशिताविनाभावस्य धूमसाधनस्थ प्रतिबंधो न भवति । तथावापोति दृष्टान्ताथैः । किं च त्वया नित्याकाशसाधर्म्यात् घटादनित्य वैधादभूतत्वात् प्राब्दस्य नित्य त्वं साध्यते । तदमूर्त्तवं नित्यत्वेन सह किं विनाभूतमविनाभूतं बा। यदि विनाभूतं तह्यतिप्रसङ्गः। काकस्य काणप्राइवलः प्रासाद इत्यादीनामपि सम्यग्हेतुत्वानुषङ्गात् । अथाविनाभूतं तदयुक्तम् । अमूर्तत्वस्य नित्यत्वेन महाविनाभावाभावात्। नह्येवमस्ति योऽमूर्तः स नित्य एव। यस्तु न नित्यः सोऽमूर्त एव न भवतीत्यन्वयव्यतिरेको बुयादावमूक्तत्वेऽपि नित्यत्वाभावा. दिति ॥ १६३ ॥ उत्कर्षादीनां षमा जातीनां एक लक्षणमाह ।
साध्यदृष्टान्तयोईविकल्याटुभयमाध्यत्वाचोत्कर्षापकर्षवणावधिकल्प साध्यसमा इति ॥
साध्यदृष्टान्ती प्रतीतो तयोः सावयवत्वादिधन्म कल्पनात् उत्कर्षापकर्षवस्व मग्र विकल्पसमा जातयो भवन्ति । तथा उभयोः साध्यदृष्टान्तयोः माध्यत्वापादनेन माध्यममा जातिभवति । प्रयमर्थः साध्यम्मिण्यमन्तमपि दृष्टान्तधर्ममारोप्योत्कर्षे गए प्रत्यवस्थानमुत्कर्षममा। दृष्टान्त धम्म विकल्पनेनैव साध्यम्मिणि सिद्धस्थापि धम्मस्थापकर्षण प्रत्यवस्थानमपकर्षसमा। वर्मयः ख्याप.
Aho! Shrutgyanam
