________________
अनुमानपरिच्छेदः ।
ननु किमर्थं विपक्षे बाधकप्रमाणान्वेषणमित्याह ।
न च तदन्तरेण साध्यावधारणमुपपद्यत इति ॥ तदन्तरेणेति । साध्यविरुद्धाभावप्रतिपादक प्रमाणमन्तरेण । साध्यस्यावधारणं निर्णयो न घटामटाट्यते प्रतिपक्षस्थापक प्रमाणशङ्काया अनिवर्त्तनात् । न च निगमनादन्यत्किञ्चिद्दाधकम् । तस्यैव प्रतिपतीत्यापक प्रमाणाभावावेदकत्वादिति प्रागप्युक्तत्वात् ॥ १३० ॥
अत्रार्थे सूत्रसम्मतिं दर्शयति ।
१४६
तथाचोक्तं विमृश्य पक्षप्रतिपक्षाभ्यामर्थावधारणं निर्णय
इति ॥
विमृश्येति अनित्यः शब्दो नित्यो वेति संदि । अर्थस्य साध्यस्यानित्य एवायं कृतकत्वादित्यवधारणं निर्भयः क्रियत इत्यन्वयः काभ्यामित्याह । पक्षप्रतिपक्षाभ्यामिति । अत्र पक्षप्रतिपक्षशब्देनोपचारात्पचविषयं साधनं प्रतिपक्षविषयं साधनदूषणमुच्यतेऽन्यथा निर्णयायोगात् । कोऽर्थः । निगमनेन प्रतिपक्षसाधनं प्रतिक्षिप्य साध्यनिर्णयः कर्त्तव्य इति ॥ १३१ ॥
किश्च यो निगमनं साधनाङ्गमित्यनभ्युपगम्य बाधकं प्रमाणमभ्युपगच्छति । स निग्टहीतः स्यादित्यावेदयितुमाह ।
निगमनाभिधानमसाधनाङ्गमभ्युपगम्य बाधकं प्रमाणमभ्युप
गच्छतो निग्रहस्थानं प्रसज्येतेति ॥
बौद्धो हि निगमनं साधनाङ्गं न भवतीति प्रतिशृणेति । स यदा सर्वे क्षणिक सत्त्वादित्यादावनुमानेऽर्थक्रियाकारित्वमेक
Aho ! Shrutgyanam
