________________
त्रिदश-तरङ्गिणी यद्वा-सुर-असुर--रसा--सारसारै:--अरस-संसरः-संसार-सरसीसारि-संसारि-र-सुरारिसः ।।। _व्याख्या--सुरा-देवाः, असुरा--दानवाः-रसायां--पृथ्व्यां सरन्तीत्येवंशीला रसासारिणो-मानवाः, तेषां, 'सारो मजास्थिरांशयोः । बले श्रेष्ठे च सारं तु, द्रविणन्याय्यवारिधिव' [हैम०] त्यनेकार्थवचनाद् ये सारा:-श्रेष्ठाः, सारा-बलानि, तेषां क्षयकारित्वादरिः-वैरी यो र:- कामः, उपलक्षणत्वात् पञ्चधाऽपि कामसुखानि, तत्र अरस:-न चित्ताश्लेषवान्-न प्रीतिमान् तेभ्यो विरक्त इति भावः। तथा संसार एव सरसी, तस्यां विषये शोयकारिवाल सुष्ठु-अतिशयेन, उरु:----गरीयान्, दिनगतगौरवस्य दिनकरेज्युपचरितत्वात् अर्थात् ग्रीष्म सम्बन्धीति लभ्यते। सूरः-सूर्यः, ग्रीष्मसूरो यथा सरांसि शोषयति, तथा वीरजिनः संसारमितिमावः। संसारश्चित्ते एपामस्तीति संसारिणः-संसाराभिलापिणो जीवाः, तेषां साराणि--द्रव्याणि, रातीति आतोडोऽह्वावामः है०५।११७६] इति डेन तथा, प्रायो बहुजीवानां संसारसुखेष्वेव सामिलापत्वात् तेषां च द्रव्यमूलत्वादेवमुपन्यासः। तेन चतुर्ध्वपि यथाजीवाभिलाषं दातेति तत्त्वं । अयं पाठः किञ्चित्प्रसृतत्वात् पूर्वं व्याख्यातः। अपरस्तु सुगम एवमुन्नेयः-सुरासुराणां रसायाश्च-तास्थ्यात् तद्व्यपदेशात् मानवानां च सारसारैः न रसं संसरतीत्यचि [है०५ २४६ ] उणादिके अप्रत्यये वा तथा [त्व ] अत्र रसं संसरतीति वाक्ये भावार्थमात्रकथनं, तत्त्वतस्तु संसर इति च पृथग निष्पाद्य पश्चात् कर्मादिना योज्यते, अन्यथा प्रत्ययौ न स्यातामिति । तथा संसार एव मूढानां रसप्रदानरतिचित्तविश्रामकरागजाड्यबहुलत्वादिना सरसी, तत्सारिसंसारिणां यो रः-काम:, स एव सर्वदेवानां विडम्बकत्वात् सुरारि:-दैत्यः, तथा, (सुरारि स्यतीति सुरारिसः) पाँच अन्तकर्मणीति' स्यतीति 'आतो डोई०१११७६ इति डे तथा । अत्र पाठद्वयात्मके श्लोके अग्रतने च श्लोके विशेष्य
"Aho Shrut Gyanam"
