________________
१. प्रमाणसामान्यप्रकाशः
। मङ्गलं सफलम् शिष्टाचारविषयत्वात् इत्यनुमानेन मङ्गलस्य साफल्यसिद्धेः, तच्च फलं ग्रन्थारम्भे कर्तु « दि 'प्रारब्धमिदं कार्य निर्विघ्नतया परिसमाप्यताम्' इति कामनाया अवश्यम्भावित्वात्-निर्विघ्नसमाप्तिः कल्प्यते। यच्चोक्तम्-अन्वय-व्यतिरेकव्यभिचाराभ्यामिति, तदयुक्तम्; मोक्षमार्गप्रकाशादौ विघ्नबाहुल्येन मङ्गलस्य च न्यूनत्वेन समाप्त्यदर्शनात् । प्रचुरस्यैव हि मङ्गलस्य प्रचुरविघ्ननिराकरणकारणत्वम् । किञ्च, यावत्साधनसामग्र्यभावान्न तत्र समाप्तिदर्शनम् । 'सामग्री जनिका हि कार्यस्य नैकं कारणम्' इति । तथा चोक्तं श्रीवादिराजाचार्यः–समग्रस्यैव हेतुत्वात् । असमनस्य व्यभिचारेऽपि दोषाभावात् । अन्यथा न पावकस्यापि धूमहेतुवमानॆन्धनादिविकलस्य व्यभिचारात् । तस्मात्
आन्धनादिसहकारिसमग्रतायां यद्वत्करोति नियमादिह धूममग्निः । तद्वद्विशुद्धयतिशयादिसमग्रतायां निर्विघ्नतादि विदधाति जिनस्तवोऽपि ।'
-न्यायविनिश्चयवि० लि० प०२ अतो मोक्षमार्गप्रकाशादौ कारणान्तराभावान्न परिसमाप्तिः। ततो अप- नान्वयव्यभिचारः । नापि परीक्षामुखादौ व्यतिरेकव्यभिचारः, तत्र वाचिमा. कस्य निबद्धरूपस्य मङ्गलस्याकरणेऽप्यनिबद्धस्य वाचिकस्य मानसिकस्य गम, कायिकस्य वा तस्य सम्भवात् । मङ्गलं हि मनोवचःकायभेदात् त्रिधा गर्य- भिद्यते । वाचिकमपि निबद्धाऽनिबद्धरूपेण द्विविधम् । यत्तैरेवोक्तम्पावे नाप्यसति तस्मिन् तद्भवस्तस्य निबद्धस्याभावेऽप्यनिबद्धस्य तस्य परमगुरुग-गुणानुस्मरणात्मनो मङ्गलस्यावश्यम्भावात् तदस्तित्वस्य च तत्कार्यादेवानुत-मानात् । धूमादेः प्रदेशादिव्यवहितपावकाद्यनुमानवत् । मङ्गलसामग्रीवैकयो त्यस्य च क्वचित्तत्कार्यस्य वैकल्यादेवानुमानाद्धमाभावात् तदुत्पादनसमर्थमन दहनाभावानुमानवत् ।'–न्यायविनश्चयवि. लि. प. २ । विद्यानन्दस्वामि
भिरप्युक्तम्-'तस्य (मङ्गलस्य) शास्त्रे निबद्धस्यानिबद्धस्य वा वाचिकस्य
|E FREE FREE
