________________
विनयभेदाः ।
समयोक्तनीत्या श्रद्दधतो दर्शनविनयः, ज्ञानमनुक्षणमेवाभ्यस्यतस्तदुक्तानुसारेणैव सर्वाणि संयमकृत्यानि कुर्वतो ज्ञानविनयः, चरणं चारित्रं, तपः सम्यग्जिनाज्ञया कुर्वतस्तद्विनयश्चारित्रतपोविनय इति गाथार्थः ॥४०५॥
अथौपचारिकं मोक्षविनयं व्याचिख्यासुराह - गुर्वाद्युपचारे भव औपचारिकः स पुनर्विनयः संक्षेपतो द्विविधो भवति, प्रतिरूपा - उचिता योगा- मनोवाक्कायलक्षणास्तेषां योजनं यथास्थानं व्यापारणं प्रतिरूपयोगयोजनं, तथा अनाशातनाविनयश्चेति गाथासमासार्थः ॥ ४०६ ॥
६७
विस्तरार्थं तु बिभणिषुः स्वयमेवाह - प्रतिरूपस्य स्थानौचित्येन योगव्यापारलक्षणो विनयः खलु निश्चयेन, काययोगविषयो वाग्योगविषयो मनोयोगविषयश्चेति तात्पर्य:, तत्र काययोगोऽष्टविधः, वाग्योगश्चतुर्विधः, मनोयोगस्तु द्विविध इति यथाक्रमं सम्बन्धः, तस्य चाष्टविधकायिकादेर्विनयस्य प्ररूपणा - स्वरूपप्रकटनलक्षणा यं अनन्तरवक्ष्यमाणस्वरूपा भवतीति गाथार्थः ॥ ४०७ ॥
-
तत्र कायिकस्याष्टविधत्वं तावद्दर्शयति तदर्हस्य साध्वादेरभ्युत्थानं १ गुरुप्रश्नादावञ्जलिबन्धः २ श्रुतवृद्धादीनामासनप्रदानं ३ अभिग्रहो - गुर्वादिनियोगकरणे निश्चयः साक्षात्करणं च ४ कृतिकर्म - सूत्रार्थश्रवणादौ वन्दनकं ५ शुश्रूषणं
=
દર્શનવિનય. પ્રતિક્ષણ જ્ઞાનાભ્યાસ કરવો અને તેમાં કહ્યા મુજબ બધા સંયમકૃત્ય કરવા તે જ્ઞાનવિનય. જિનાજ્ઞા મુજબ ચારિત્ર અને તપ કરવા તે ચારિત્રવિનય અને તપવિનય. ગુરુ વગેરેના ઉપચારથી થતો વિનય તે ઔપચારિકવિનય. તે બે પ્રકારે છે પ્રતિરૂપયોગયોજન મન-વચન-કાયાનો યોગ્ય સ્થાને વ્યાપાર કરવો, અને અનાશાતના
विनय.
-
પ્રતિરૂપવિનય ત્રણ પ્રકારે છે - કાયિકવિનય, વાચિકવિનય અને માનસિક વિનય.
કાયિકવિનય આઠ પ્રકારનો છે - અભ્યુત્થાનને યોગ્ય એવા સાધુ વગેરે આવે તો ઊભા થવું, ગુરુને પૂછવું વગેરે હોય ત્યારે હાથ જોડવા, શ્રુતસ્થવિર વગેરેને આસન આપવું, ગુર્વાદિના કાર્ય કરવાનો અભિગ્રહ લેવો અને કરવું, સૂત્ર-અર્થ સાંભળતી વખતે
