Page Text
________________
विनयभेदाः। १अणासायणा य भत्ती, बहुमाणो तह य वण्णसंजलणा । तित्थयराई तेरस, चउग्गुणा हुंति बावन्ना ॥४१३॥'
श्रीपुष्पमालायाः स्वोपज्ञवृत्तावेतद्गाथानां भावार्थ एवं प्रदर्शित: 'लोकानामुपचारो - व्यवहारस्तत्र रूढो विनयो लोकोपकारविनयः, तद्यथा - तदुचितस्य कस्यचिदागच्छतोऽभ्युत्थानं १, विज्ञापनादावञ्जलिबन्धः २ आसनप्रदानं ३ अतिथिपूजा ४ देवतार्चनं ५ चेति, तथाऽर्थे - अर्थविषये तत्प्राप्तिनिमित्तं विनयस्तद्यथा-अभ्यासवृत्तिः - अर्थलाभाकाङ्क्षया नरेन्द्रादीनां समीपेऽवस्थानं १ तथैव छन्दोऽनुवर्त्तनं - अभिप्रायाराधनं २ देशकालैः परिज्ञाय तदौचित्येन वर्त्तनं ३ अभ्युत्थानाञ्जलिबन्धासनप्रदानादयश्च नरेन्द्रादीनामित्येष सर्वोऽप्यर्थविनयः, एतान्येवाभ्यासवृत्त्यादीनि कामिनां वेश्याद्याश्रित्य कुर्वतां कामविनयः, स्वामिनो भयेन कुर्वतां भयविनयः, वक्ष्यमाणस्वरूपस्तु मोक्षविनयः, इह च धर्मोपदेशानां एवाधिकृतत्वान्मोक्षविनयेनैवाधिकारो, न शेषैरिति गाथार्थः ॥४०३॥ ___अनाधिकृतस्य मोक्षविनयस्यैव स्वरूपमाह - न केवलं विनयः सामान्येनैव पञ्चधा, तद्भेदस्वरूपो मोक्षविनयोऽप्येष पञ्चविधो ज्ञातव्यो भवति, तद्यथा - दर्शनज्ञानचारित्रतपोविषयः औपचारिकश्चेति गाथार्थः ॥४०४॥ ____ तत्र दर्शनादिविनयस्वरूपं तावदाह - द्रव्यक्षेत्रकालांस्तत्पर्यायांश्च समस्तान् આપવું, અતિથિની પૂજા કરવી અને દેવતાની પૂજા કરવી. તથા ધન કમાવા માટે વિનય કરવો તે અર્થવિનય. તે આ પ્રમાણે - અભ્યાસવૃત્તિ = ધનનો લાભ થાય એવી ઇચ્છાથી રાજા વગેરેની નજીકમાં રહેવું. છન્દોડનુવર્તન = રાજા વગેરેની ઇચ્છા મુજબ વર્તવું. દેશ-કાળ જાણીને તેને ઉચિત રીતે વર્તવું. રાજા વગેરે આવે ત્યારે ઊભા થવું, હાથ જોડવા, આસન આપવું વગેરે. કામી પુરુષો વેશ્યા વગેરેને આશ્રયીને આ જ અભ્યાસવૃત્તિ વગેરે કરે તે કામવિનય. આ જ અભ્યાસવૃત્તિ વગેરે સ્વામીના ભયથી કરે તે ભયવિનય. મોક્ષવિનયનું સ્વરૂપ આગળ કહીશું. અહીં ધર્મોપદેશનો અધિકાર હોવાથી મોક્ષવિનયનો अधिरछ, बाडीनानो नही. - હવે મોક્ષવિનયનું સ્વરૂપ કહે છે - મોક્ષવિનય પણ પાંચ પ્રકારનો છે. તે આ प्रभा - शनविनय, शानविनय, यास्त्रिविनय, त५विनय भने औपयारिविनय.
શાસ્ત્રમાં કહ્યા મુજબ બધા દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને તેમના પર્યાયોની શ્રદ્ધા કરે તે
१. अनाशातना च भक्तिः, बहुमानः तथा च वर्णसज्वलना ।
तीर्थकरादयः त्रयोदश, चतुर्गुणाः भवन्ति द्विपञ्चाशत् ॥४१३॥
| SR No. | 009647 |
| Book Title | Dharmacharyabahumankulakam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ratnasinhsuri, Ratnabodhivijay |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 443 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Religion |
| File Size | 179 MB |