Suktopnishada

SR No.: 009621
Original Sutra Author: N/A
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2010
Total Pages: 50
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Ethics
File Size: 294 KB

Page 48

ઉતૂરોપનિષ –
પતંગિયું નથી જાણતું કે પોતે ભસ્મીભૂત થઈ જશે અને તે દીવાની આગમાં પડી જાય એ સમજાય એવું છે. માછલી પણ અજ્ઞાનથી પોતાના મૃત્યુને નોતરનાર બડિશવાળા માંસના ટુકડાને અજ્ઞાનથી ખાય છે, તે ય સમજાય એવું છે.
પણ અમે તો સારી રીતે જાણીએ છીએ કે કામભોગો અનેક આપત્તિઓથી ભરેલા છે, અને છતાં પણ અમે તેને છોડતા નથી. ખરેખર, મોહનો મહિમા અગમ્ય છે.
-સૂરોપનિષદ્ » થવા કેમ ઈચ્છે છે. આ પ્રસાદ તો અનેક ક્લેશોથી ગહન છે. જો તું પોતે જ પ્રસન્ન થાય, તો ચિંતામણિના ગુણો તારામાં ઉદય પામે. સંકલ્પ વિકલ્પોથી તારું મન શૂન્ય બને પછી એ તારી કઈ અભિલાષાને પૂર્ણ ન કરે ? અર્થાત્ જનમનોરંજન છોડીને અંતર્નિમગ્ન અવસ્થાનો સ્વીકાર કર, સંકલ્પ-વિકલ્પ છોડી દે, પછી તો તારું મન જ ચિત્તામણિ છે.
सर्वे क्षयान्ता निचयाः, पतनान्ताः समुच्छूयाः। संयोगा विप्रयोगान्ता, मरणान्तं हि जीवितम् ॥
(વાલ્મિકી રામાયને ૨-૦૧-૧૬) સર્વ સંગ્રહો અંતે ક્ષય પામે છે, ઉત્કર્ષોના અંતે પતન હોય છે. સંયોગોના અંતે વિયોગ હોય છે અને જીવનના અંતે મરણ હોય છે.
(શિરિનt) अमीषां प्राणानां तुलितबिसिनीपत्रपयसां,
कृते किं नास्माभिर्विगलितविवेकैर्विलसितम् । यदाढ्यानामग्रे द्रविणमदनिःसञ्जमनसां,
कृतं वीतव्रीडैनिजगुणकथापातकमपि ।। જે આ પ્રાણી પદ્મિનીના પત્ર પર રહેલા જલબિંદુ જેવા ચંચળ છે, તેના માટે થઈને નિર્વિવેક એવા અમે શું શું ન કર્યું ? જેઓ ઘનના અહંકારથી સમ્મલ્શિમ જેવા થઈ ગયા છે, એવા શ્રીમંતોની પાસે અમે જે નિર્લજ્જ થઈને પોતાના ગુણોને પોતે જ કહેવાનું પાપ પણ કર્યું. હાય, નશ્વર પ્રાણો માટે અમે આ શું કર્યું ?
को वा महान्धो ? मदनातुरो यः । - शङ्कराचार्यः । મહા અબ્ધ કોણ છે ? જે કામાતુર છે.
मा भवाज्ञो भव ज्ञस्त्वं, जहि संसारभावनाम्। अनात्मन्यात्मभावेन, किमज्ञ इव रोदिषि ?।।
(મદોષનિવત્ ૪-૧૨૦) તું અજ્ઞ નહીં જ્ઞાની થા. સંસારવાસનાને છોડી દે. જે તું નથી તેમાં “હું” પણાની બુદ્ધિથી અજ્ઞાનીની જેમ કેમ રડે છે ?
(
શિરિન) परेषां चेतांसि प्रतिदिवसमाराध्य बहु हा, प्रसादं किं नेतुं विशसि हृदय ! क्लेशकलिलम् । प्रसन्ने त्वय्येव स्वयमुदितचिन्तामणिगुणे, विमुक्तः सङ्कल्पः किमभिलषितं पुष्यति न ते ।। હે હૃદય ! પ્રતિદિન બીજાના મનને ખુશ કરવા દ્વારા તું પ્રસન્ન
नादत्त कस्यचित् पापं, न चैव सुकृतं विभुः। अज्ञानेनावृतं ज्ञानं, तेन मुह्यन्ति जन्तवः ।। (- મહાભારતે પીળાપન ૨૬-૧૧, મજાવતાયામ્ ૧-૧૧) ભગવાન કોઈને પાપ પણ નથી આપતા અને પુણ્ય પણ નથી
[48]