Dharmabhyudaya Mahakavyam

SR No.: 009540
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandanbalashreeji
Publisher: Bhadrankar Prakashan
Publication Year: 2010
Total Pages: 515
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Religion
File Size: 2 MB

Page 25

धर्माभ्युदय महाकाव्य अने महामात्य वस्तुपाल-तेजपाल
अन्नदानैः पयःपानैर्धर्मस्थानैश्च भूतलम् ।
यशसा वस्तुपालेन रुद्धमाकाशमण्डलम् ॥१॥ [उपदेशतरङ्गिणी] इतिहास शब्दनो वाच्यार्थ प्राचीन इतिवृत्त एवो थाय छे. परंतु व्यापक दृष्टिये तापसतां ते शब्दना भिन्न भिन्न पर्यायो मालूम पडे छे. तेमां एकलां चरित्रो ज गुंथवामां आवे छे एवी दृढ भावना आजे जनसमाजमां प्रचलित छे पण तेना करतां इतिहास बीजी केटलीये विशिष्ट बाबतो जेवी के धर्म, न्याय, दान, औदार्य, राजधर्म, सच्चरित्र, शील, तप, विवेक, दाक्षिण्य वगेरे लोकोत्तर धर्मोनुं शिक्षण आपे छे. जे इतिहास जनसमाजने कर्तव्यना पाठ न शीखवे तेने साचो इतिहास कही शकाय नहि. तेवा निःसत्त्व इतिवृत्तिनो गणना इतिहासग्रन्थोमां करावथी ऊलटुं इतिहास, गौरव घटे छे. गुजरातनो मध्यकालीन इतिहास पहेल पाडेला काच जेवो छे. तेना दरेक पासानुं निरीक्षण करतां तेमां जुदा जुदा रंगो भासे छे. सादा शब्दोमां कहीये तो ते एक ज्ञानकोष छे. इतिहासना केटलांक विशिष्ट लक्षणो तेमां जोवामां आवे छे. राजा अने प्रजाना गौरवान्तिव संस्मणोथी ते सभर छे. तेमांथी एक नरशार्दूलना चरित्रनी यशगाथा- वर्णन करवानो अहीं प्रयत्न करवामां आव्यो छे.
ते चरित्रनायक कोण ? जेणे समस्त गुजरातने देवालयमंडित करी हती. पोतानुं समस्त जीवन जे महानुभावे लोककल्याण माटे ज नियोज्युं हतुं. ए दानेश्वरीमां कर्ण अने बलिना अवताररूप हतो. ज्ञातिए वैश्य होवा छतां युद्धकलामां ते समरकेसरी गणातो. राजखटपटमां चाणक्य समान मुत्सद्दी होवा छतां विद्वत्तामा तेणे महाकविनी उपाधि मेळवी हती. ते हतो प्राग्वाटकुलभूषण धर्मधुरंधर सचिवेन्द्र वस्तुपाल-जेणे एकला जैन धर्मना ज नहि पण शैव, वैष्णव, शाक्त अने मुस्लिम धर्मोनां पण छूटा हाथे धर्मकार्यो कर्यां हता. तेनुं चरित्र एक ज्ञानसंहिता जेवू छे जेनुं अनुशीलन अने श्रवण श्रोता, वक्ता उभय- कल्याण साधे छे. एटलुं ज नहि पण मानवजन्मना साफल्य, साधन करवानी प्रेरणा करी साचो राह सूचवे छे. तेना साराय जीवनमा धर्म, दान, शील, तप, विवेक, सच्चरित्र, विनय वगेरे उत्तम गुणोनी सुवास प्रसरी रही छे. आवा लोकोत्तर गुणोने लई तेओ जैन अने जैनेतर समाजमां वधु सन्माननीय बन्या हता. तेमणे राजा अने प्रजानी अनन्य प्रीति मेळवी पोतानु जीवन धन्य कर्यु छे एटलुं ज नहि पण तेमनां प्रातःस्मरणीय नामोए आजे जनसमाजमां अमरता प्राप्त करी छे.