Page Text
________________
૨.
પાન અલંકાર પ-૭ –
–– છંદ ૨ -
तनुते
सवर्ण
પામ્ અલંકાર ૧-૪ - - છંદ ૧ सजातीय
प्रख्य अनुवादि
प्रतिनिधि
तुलित कल्प
देशीय देश्य
वत् ઉપમા વ્યંજક ધાતુઓ द्रुह्यति
असूयति निन्द्यति
कदर्थयति हसति
स्पर्द्धते प्रतिगर्जति
द्वेष्टि संरुणद्धि
मुष्णाति धिक्कुरुते
विगृह्णाति अनुवदति
अधिरोहति जयति
तं अन्वेति ईर्ण्यति
पदं धत्ते
तस्य कक्षां विगाहते तच्छीलमनुबध्नाति तनिषेधति - लुम्पति
तस्य लक्ष्मी सानुकरोति - समुच्छति શશિવદના છંદ (મ,સ,ડ) સપ્તાક્ષરીય ડડડાડડ (૧) સમાસગત શાબ્દી પૂર્ણોપમા - જ્યાં ઉપમાન
સાથે ઉપમા વાચક – “વ' વગેરે સાથે સમાસ
થયો હોય. (૨) તદ્ધિત શાબ્દી પૂર્વોપમા – જ્યાં ઉપમાન સાથે
ઉપમા વાચક “વ” વગેરે તદ્ધિત પ્રત્યયો
લાગ્યા હોય. (૩) વાક્યગત આર્થી પૂર્ણાપમાં - જ્યાં આખા
વાક્યથી જ અર્થથી ઉપમા પ્રતીત થાય.
અલંકાર ૧૦,૧૧ અ
ને
છંદ ૩
-
સન્ અલંકાર ૮,૯ - —- છંદ ૨ (૧) લગ્નોથીવ અમીર: (રૂવ સાથે નિત્યસમાસ) (ર) નિર્મા: રિવર : | (રૂ) ઉત્તરપ્રદતાત: સોમMISS સોડમૂત્ // (૧) તે સમુદ્ર જેવા ગંભીર હતા. (૨) સિહં જેવા નિર્ભય હતાં, અને (૩) આાદ દાતૃત્વથી ચન્દ્રની પણ સમાન હતા.
ઉપમા પ્રતીત થાય અને ઉપમાનને “વત' વગેરે તદ્ધિત પ્રત્યયો લાગ્યા હોય. પધ” છંદ - અનુષ્ટપવત. પણ પાદ–૧-૩ માં
૭મો ગુરુ એવો નિયમ નહીં. (૧) સુરપકુસંગ્નિમ:, વહાણને વિત્તી (२) शौण्डीर्ये गजवत् सोऽयं, प्रेमसूरीश्वरोऽभवत् । (૧) સુરવૃક્ષ સમાન, કલ્યાણળના આપનારા (૨) પરાક્રમમાં હસ્તિવત્ એવા તે પ્રેમસૂરીશ્વર હતા.
*(૧) સમાસગત આર્થી પૂર્ણોપમા - જ્યાં સત્રમ,
સદ્દાશ, પ્રકાશ વગેરે શબ્દો સાથે ઉપમાનનો
સમાસ થયો હોય. (૨) તદ્ધિતગત આર્થી પૂપમા - જ્યાં અર્થથી
*. નંબરો આપેલા છે. તે ક્યાં અલંકારનું ક્યું ઉદાહરણ છે.
ક્યું ભાષાંતર છે, તે સમજવા ઉપયોગી છે. એક નંબરના અલંકારનું ઉદાહરણ એક નંબરની પંક્તિમાં તથા તેનું ભાષાંતર પણ એક નંબરમાં છે એમ બધે સમજવું.
(૧) વાક્યગત અનુક્તધર્મા શાબ્દી ઉપમા =
વાક્યગત શાબ્દી લુપ્તોપમાના અર્થ કહ્યો છે. અહીં અનુક્તધર્મા = જ્યાં સાદૃશ્યના કારણરુપ ધર્મ ન કહ્યો હોય. જેમ અહીં તે ધર્મ =
આશ્રિતત્વ, સ્નેહ વગેરે છે. (૨) સમાસગત અનુક્તધર્મા શાબ્દી લુમોપમા =
| SR No. | 009537 |
| Book Title | Chhandolankaranirupanam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kalyanbodhivijay |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 28 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 1 MB |