Page Text
________________
(१३८)
अग्रस्थं तदानाप्यते तद्वस्तु शिवायां दक्षिणदिग् भागत्वेन सिद्धान्ते कृष्णपाक्षिकानां बाहुल्यात् लोकेऽपि पितृपतिस्थानत्वात् समुद्रप्रत्यासत्या वस्तुनो दौलभ्याच तारायां रात्रिप्रत्यासत्तम्लेंच्छरूपशनिराहाबलाधिक्याच मेराविति । अत्र मेरुकथनमपृष्ठे व्योममूर्ध्वगमिति वचनात् कापि, उर्ध्वं वस्तुघृतमिति भूतानु सारानष्टस्थान ज्ञापनाय, अन्यथा प्राचीपदे नैव तद्गुहात् पौनरुक्त्य स्यात् यद्वा मेरुमध्यदेश: प्रकीर्तित इति मध्यदेशत्वेन मध्यमे न गतं वस्तु इति नाश एव वस्तुनोऽनुपपन्न इति ॥ २० ॥ तदेवाह---
मध्यमेन गतं वस्तु कष्टाल्भ्यमुदगदिशि ।
मायाजात्या चौरजाति वस्तुरूपं तु पर्वणा ॥ २१ ॥ दिन नक्षत्रमेव वस्तुनक्षत्रं तदा वस्तु न गतमिति वाच्यं दिनहस्ततलं प्रोक्तमिति वचनेन दिवसरूपत्वात् , “अनन्त उत्तरा पथ इति वचनात् ," कष्टाल्लभ्यमुग-दिशि, अत्र तलागुल्योरविवक्षणात् दिग भागनैव लाभालाभविचारः तेन मध्यम शद्वेनागृष्ठ नक्षत्राण्य विज्ञेयानि । माया स्पर्शाचौर जातिः पर्वणः स्पीद्धातुमूल जीवादिकं वस्तुद्रव्यं राशिचक्राद्विपक्ष चतुष्पदादिरूपं वा ज्ञेयम् ॥ २१ ॥ चौरस्य वयो ज्ञानमाह
वयोऽपि च कनिष्ठादेः स्पर्शाद्वालादिकं वदेत् ।
भूतपञ्चकतः स्थानं ज्ञायते नष्टवस्तुनः ।। २२ ॥ वय इति । पञ्चाङ्गुलिस्पर्शात् कनिष्ठातः प्रारभ्य बालः १ कुमारः २ तरुणः३ पक्को गतार्द्धवयाः४ वृद्धश्चेतिप्रागुक्तश्योपेक्षया चौरोवाच्य स्तत्रापि समे स्त्री; विषमे पुमानिति; स्पृष्टांशः समश्चेत् , स्त्रीवाच्य विषमे पुमान् तर्जनी पृथ्वीत्यादि पूर्वोक्त भूतपञ्चकापेक्षया वस्तुस्थानं बोध्य अङ्गुष्ठाद्या आकाशवायु अमिसलिलभूरूपा अमुल्य इति श्री शारदातिलकवृत्तौ । अत्र स्पर्शाधिकारान्नक्षत्र चक्रं विनापि काञ्चनाद्यङ्गुलिस्पर्शादेव दिग् ज्ञानं केचिद्वदन्ति
१ हस्तस्य तलसंस्पर्श पुन पञ्चदशास्मृता इतिविवेकविलासे पञ्चदाशङ्क संज्ञास्थानात्
"Aho Shrutgyanam"
| SR No. | 009535 |
| Book Title | Hasta Sajjivanama |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Meghvijay |
| Publisher | Mohanlalji Jain Granthamala Indore |
| Publication Year | |
| Total Pages | 322 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Jyotish |
| File Size | 7 MB |