________________
३८०
विश्वलोचनकोश:
पौषी तु पौषपौर्णम्यां पुष्ययुक्ता भवेद्यदि । प्रेषस्तु प्रेषणोन्मानमर्दनक्लेशवाचकः ॥ ९ ॥ भाषा गिरि सरस्वत्यां विकल्पार्थे विपूर्वके । माषो व्रीह्यन्तरे माने मूर्खे त्वग्दूषणान्तरे ॥ १० ॥ मिषस्तु स्पर्द्धने व्याजे निमेषे तु निपूर्वकः । मेषः स्यादुरणे राशिभेदभैषज्यभेदयोः ॥ ११ ॥ मेष उत्पूर्वको वेधे वर्षाः स्युः प्रावृषि स्त्रियाम् । वर्षमस्त्री वर्षणेऽब्दे जम्बूद्वीपे घने पुमान् ॥ १२ ॥ विषा त्वतिविषायां स्याद्विषं तु गरले जले । विड् व्यापने पुरीषे च वृषो मूषकधर्म्मयोः ॥ १३ ॥ वृषभे वासके श्रेष्ठे राशौ शृङ्गयां च शुक्रले | शुक्रे पुरुषभेदेऽपि व्रतिनामासने वृषी ॥ १४॥
[ षान्तवर्गे
पौषी - जो पुष्यनक्षत्रयुक्त होवे वह | उन्मेष - बींधना, (पुं० ) पौषमास की पूर्णिमा, (स्त्री० ) वर्षा-वर्षाऋतु (स्त्री० ब० ) प्रैष - भेजना, उन्मान, मर्दन, क्लेश वर्ष - वर्षा, वर्ष ( पुं० न० ) जंबू( पुं० ) ॥ ९ ॥ द्वीप, मेघ ( पुं० ) ॥ १२ ॥ विषा - अतीस - औषधि ( स्त्री० ) विष- - गरल ( जहर ), जल ( न० ) बिट् (ब्) - प्रविष्ट होना, विष्टा, (स्त्री० ) वृष - मूसा, धर्म, ॥ १३॥
|
भाषा - वाणी, सरखती, ( बी० ) विभाषा - विकल्प ( स्त्री० ) माष- त्रीहि (उड़द), तोल (मासाभर), मूर्ख, त्वचा - दोषभेद (पुं० ) ॥ १० ॥ मिष-स्पर्द्धा ( ईर्षा ), बहाना, (पुं) निमिष - निमेष ( कालभेद ) (पुं) मेष- मेंढा, मेष - राशि, औषधिभेद ( पुं० ) ॥ ११ ॥
का
बैल, बाँसा, श्रेष्ठ, वृष - राशि, कडासींगी, वीर्यको बढानेवाला द्रव्य, वीर्य, पुरुषभेद ( पुं० ) वृषी- व्रतियोंका आसन, (स्त्री०) १४
"Aho Shrutgyanam"