Page Text
________________
चन्द्रकला-कलाविलासाख्यटीकाद्वयोपेतम् २०५
* दीधितिः ॐ व्याप्तिश्चान्वयतो व्यतिरेकतश्च ग्राह्या,
गादाधरी प्रकारता निवेशनीया । तेन धूमवान् बह्नरित्यादी वहिव्यापकधूमसागानाधिकरण्यरूपव्याप्तरप्रसिद्धावपिन क्षतिः।
नन्वत्र व्याप्तिपदेनान्वयव्याप्तिश्चेद्विवक्ष्यते तदा व्यतिरेकव्याप्तिज्ञानविरोधिनि साध्यादिनिष्ठाभावाप्रतियोगित्वादिश्चपानुपसंहारित्वेऽव्याप्तिरतज्ज्ञा नस्यान्वयव्याप्तिज्ञानाविरोधित्वात् , व्यतिरेकव्याप्तिविवक्षणे च हेतुनिष्ठसाध्याभावववृत्तित्व-साध्यतावच्छेदकनिष्ठहेतुसमानाधिकरणाभावप्रतियोगितावच्छेदकत्वादावव्याप्तिः, तज्ज्ञानस्य ग्राह्याभावाद्यनवगाहितया व्यतिरेकव्याप्तिज्ञानबिरोधित्वे मानाभावादत आह व्याप्तिश्चेति । अन्वयतः =
ॐ चन्द्रकला वच्छेदकनिष्ठविरोष्यत्वावच्छिन्नप्रकारतानिरूपितसाध्यनिष्ठविशेष्यत्वावच्छिन्नप्रकारतानिरूपिताधिकरण निष्ठविशेष्यत्वावछिन्नप्रकारताान रूपित वृत्तित्वनिष्ठविशेष्यत्यावच्छिन्नप्रकारलानिरूपित हेतुनिष्ठविशेष्यत्वावञ्चिन्नप्रकारताकत्व लटितोमयाभावो निवेशनीयः । एवञ्च धूमान् वह्वरित्या अखर इताशयातेप्रसिद्धाबपि निरुक्तरीत्या भ्रमीयतादृश हेतुप्रकालाकारस्य प्रसिद्धतया लाटतोमामावस्य व्यभिचारनिश्चयोतरानुमितौ सुलभतान तत्शलोयत्यागिनासदाववाहिनिभावः । तेन - निरूप्यनिरूपकभावापन्नव्यातिपरकतावत्पदार्थप्रकारताविषक्षणेन । अहिव्यापकेति । वह्निनिष्ठवहिमवृत्त्य नाव: तियोगितानवच्छेद कधूमत्वावच्छिनसामानाधिकरण्यरूपाया व्यातेरित्यर्थः । न क्षतिः = न व्यभिचारादावव्यातिः ।
नन्चति । एतल्लक्षणे इत्यर्थः । व्यातिपदार्थान्वयि घटकल्यं सप्तम्यर्थः । व्यतिरेकेति। हेतुनिष्ठसाध्यामावव्यापकामा प्रतियोगित्वरूपव्यतिरेकव्यातिज्ञानप्रतिबन्धकज्ञानविषयीभूते इत्यर्थः । यादव । साध्याभावव्यापकाभावाप्रतियोगित्वविशिष्टहेतुरूपानुपसंहारित्वे इत्यर्थः। न तु अगावाप्रतियोगित्वविशिष्टसाध्यमप्यनुपसंहारित्वं, तस्य व्यतिरेव्याप्तिगहाधिरोपित्वात्, व्यतिरेकव्याप्तिग्रहे साध्याभावस्य भानेऽपि तन्न प्रतियोगित्वस्य संसर्गतयत्र भानादिति ध्येयम् ।
व्यतिरे केति । व्याप्तिपदेनेत्यादिः । तुनिष्ठेति । साध्याभाववद्वृत्तित्वविशिष्ट हेतुरूपव्यभिचारे हेतुमान्नष्ठागावप्रतियोगितावच्छेदकत्वविशिष्टसाध्यतावच्छेदकरूपव्यभिचारादौ अव्याप्तिरित्यर्थः । तज्ज्ञानल्य : निरुक्तव्यभिचारादिज्ञानस्य । ग्राह्यति । ग्राह्योभूतव्यतिरेकव्याप्त्या देरभावानवगाहितयेत्यर्थः। व्यतिरेकेति ।
"Aho Shrutgyanam"
| SR No. | 009530 |
| Book Title | Samanyanirukti Chandrakala kalavilas Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vamacharan Bhattacharya |
| Publisher | Sadhubela Ashram Bhadaini |
| Publication Year | |
| Total Pages | 308 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 8 MB |