Samanyanirukti Chandrakala kalavilas Tika

SR No.: 009530
Original Sutra Author: N/A
Author: Vamacharan Bhattacharya
Publisher: Sadhubela Ashram Bhadaini
Total Pages: 308
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 8 MB

Page 176

अनुमानगादापय सामान्यनिरुक्तिप्रकरणम्
गादाधरी
वस्तुतस्तु 'अत्र वदन्ती' त्यादिनिष्कृष्टकल्पे मेयत्वविशिष्टव्यभिचारादिवारणाय विशिष्टान्तराऽघटितत्वस्य निवेशनीयतया दर्शितबाधाद्यसंग्रहः दोष एव ।
एतेन स्वावच्छिन्ननिरूपितविषयित्वावच्छिन्न यत्किञ्चित्प्रतिबन्धकताव - च्छेदकविषयिता कविशिष्टनिरूपित्तविषयितात्वव्यापकस्वावच्छिन्ननिरूप्यताकधर्मवत्त्वं समुदितलक्षणार्थः ।
* चन्द्रकला *
१६०
तत्कल्पेऽपि प्रमेयत्व विशिष्ट व्यभिचारेऽतिव्याप्तिवारणाय विशिष्टान्तराऽघटितत्वनिवेशस्यावश्यकतया तत्कल्पोकलक्षणे व्यभिचारघटितबाधस्य निरूकाश्रयाद्धिश्चासंग्रहो दोषाय भवति नतु प्रतिबन्धकताघटितलक्षणे तयोरसंग्रहो दोषमावहतीत्याह वस्तुतस्त्विति ।
निरुक्ताश्रयासिद्धौ प्रतिबन्धकताघटितलक्षणेऽपि नाडव्याप्तिरित्याह एतेनेति । परास्तमितिपरेणान्वयः । स्वावच्छिन्नेति । स्वं लक्ष्यतावच्छेदकत्वेनाभिमतो धर्मः । तथाच स्वावच्छिन्ननिरूपित विषयिताव्यापकयत् किञ्चित्प्रतिबन्धकतावच्छेदकविषयितानिरूपकीभूतविशिष्ट निरूपित विषयितात्वव्यापिका स्वावच्छिन्ननिरूप्यता यस्य स्वस्य एवं भूतं यत् स्वं तादृशस्ववत्त्वं विशिष्टान्तराऽघटितत्व सहितसमुदितलक्षणार्थः पर्यवसितः ।
* कलाविलासः
एतेन स्वावच्छिन्नेति । अत्र कल्पे स्वरूपसम्बन्धरूपावच्छेदकत्वनिवेशे वृक्षः कविसंयोग्येतत्त्वादित्यादौ कपिसंयोगाभावववृक्षेऽतिव्याप्तिः यत् किञ्चित्प्रतिवन्धकतावच्छेदककपिसंयोगाभावववृक्ष विषयितात्वव्यापकत्वस्य कपिसंयोगाभावववृक्षत्वावच्छिन्ननिरूप्यतायां सत्त्वात् । श्रतः अनाहार्याऽप्रामाण्यज्ञानानास्कन्दिताव्याप्यवृत्तित्वभ्रमानास्कन्दितस्वावच्छिन्नविषयिताशालिनिश्चयत्वव्यापकत्वं प्र
,
तिबन्धकत्तायां निवेश्यम् ।
कल्पे विशिष्टद्वयाघटितत्वनिवेशो नास्ति । स्वावच्छिन्नविपयकत्वावच्छिन्नयत् ञ्चित्प्रतिबन्धकतायाः स्वरूपसम्बन्धरूपावच्छेदकत्वस्य लक्षणे निवेशनीयत्वात्, केवलजलवद्धदविषयिताया श्रपि प्रतिबन्धकतावच्छेदकत्वात्, तत्र च बह्नबभावत्रज्जलवद्वृत्तिजलत्रद्यदत्वावचिछन्ननिरूप्यतायाः श्रसत्त्वादित्यवधेयम् ।
निरुक्तकल्पस्यानुगमस्तु प्रकृतानुमितिप्रतिबन्धकताविशिष्टधर्मवत्त्वं हेत्वाभासत्वमिति, वैशिष्टयञ्च स्ववृत्त्यभावीयप्रतियोगितानिरूपितपरम्परयावच्छेदकतावत्वस्वावच्छेदकविषयितात्वव्यापकत्वोभयसम्बन्धेन, व्यापकता च स्वावच्छिन निरूपितत्त्वसम्बन्धेनेतिसंक्षेपः ।
"Aho Shrutgyanam"