________________
क्रिया-कोश
८५ (ख) वीर्यान्तरायक्षयोपशमाविर्भूतवीर्येणात्मना प्रयुज्यते- व्यापार्यत इति प्रयोगो मनोवाकायलक्षणस्तस्य क्रिया करणव्यापृतिरिति प्रयोगक्रिया, अथवा प्रयोगैः मनःप्रभृतिभिः क्रियते बध्यत इति प्रयोगक्रिया।
-ठाण० स्था ३ । उ३। सू १८७ । टीका (ग) आत्माधिष्ठितकाया दिव्यापारः प्रयोगः, तत्र योगत्रयकृता ( तं) पुद्गलानां ग्रहणं प्रयोगक्रिया धावनवलनादिः कायव्यापारो वा, हिंस्रपुरुपानृतादि वाम्न्यापारो वा, अभिद्रोहाभिमानेादिव्यापारो वा प्रयोगक्रिया।
--सिद्ध० अ६ । सू६ । पृ० १२ (घ) गमनागमनादिप्रवर्तनं कायादिभिः प्रयोगक्रिया।
-सर्व० अ६ । सू ५। पृ० ३२१ । ला १२-१३ (ड) गननागमनप्रवर्तनं कायादिभिः प्रयोगक्रिया ।
-राज० अ६ । सू ५। पृ० ५०६ । ला १८ (च) कायादिभिः परेषां यद्गमनादिप्रवर्तनम् । सदसत्कार्यसिद्ध्यर्थ सा प्रयोगक्रिया मता ।।
—इलोवा० अ६ । सू ५ । गा ४ । पृ० ४४५ वीर्यान्तराय-क्षयोपशम से आविर्भत वीर्य के द्वारा होने वाले मन-वचन-काय योग के व्यापार अर्थात् प्रवर्तन से होने वाली क्रिया प्रायोगिकी क्रिया कहलाती है । .३५.२ भेद
पओगकिरिया तिविहा पन्नत्ता, तंजहा-मणपओगकिरिया, वइपओगकिरिया कायपओगकिरिया। -ठाण स्था ३ । उ ३ । सू. १८७ । पृ० २१५-१६
प्रयोग किया के तीन भेद होते हैं। यथा---मन-प्रयोगकिया, वचन-प्रयोगक्रिया तथा काय-प्रयोगक्रिया।। '३५३ भेदों की परिभाषा ! अर्थ
१ मनप्रयोगक्रियामनःप्रभृतिभिः क्रियते-बध्यत इति प्रयोगक्रिया कर्मेत्यर्थः ।
-ठाणा० स्था ३ । उ ३ । सू १८७ । टीका मन द्वारा होने वाली प्रयोगक्रिया मन-प्रयोगक्रिया कहलाती है । २ वचनप्रयोगक्रिया-- वाक --अर्थात् वचन से होने वाली प्रयोग किया वचन-प्रयोगक्रिया कहलाती है। '३ कायप्रयोगक्रियाकाय-शरीर द्वारा होने वाली क्रिया काय प्रयोगक्रिया कहलाती है ।
"Aho Shrutgyanam"