________________
प्रथमोऽधिकारः
नो चेद्वयं भवन्तं तु, मुक्त्वा यस्य पदाम्बुजम् । प्रणम्य पृच्छयतेऽस्माभि- वि सर्व शुभाशुभम् ॥ ५॥ ततो योगी जगौ लोका. आर्ताः पृच्छन्ति सन्ततम् । यद्भावि तद्भवत्यैव, कोऽपि न छुटति कर्मतः ॥ ६॥ ढुंढणी ढुंढि ढुंढि जगदीठा, जो जस भावइ सो तस मीठा । 5
सुखिई बइठउ कोइ न दिट्ठो, इम जाणिनई करइ धर्म मीठो ॥ ७॥ एवं प्रोक्ते योगिना लोकाः सन्तोषं कृत्वा धर्म चक्रः ।
इति धर्मविषये योगिकथा ॥ १५५ ।।
[166 ] अथ क्रोधत्यजनविषये तापसकथा । एकस्मिन्पुरोद्याने भीमस्य तापसस्य तपः कुर्वतश्चक्षुषो विषमुत्पन्नं । ततश्चक्षर्विषः ऋषि- 10 दध्यौ-यो मां पराभविष्यति तस्मै एवाहं शिक्षा दास्ये दग्विषमुञ्चनात् । ततोऽदव्यामन्यदा तस्य तापसभ्य मस्तके बलाहिका विष्टां चकार । तदा स रुष्टस्तां भस्मीचके दृष्टिविषेण । ततोऽन्यदा कस्यचिच्छेष्ठिनो गृहे भिक्षा याचितुं गतः । तत्र श्रेष्ठिपत्नीदत्तं शीतलमाहारं न गृहणाति । तदा श्रेष्ठिपन्योक्तं-भिक्षुक ! 'अनई ऊंन्हां जीम ओ' ततस्तेन दृष्टि विषं मोचितुरक्ता दृष्टिः कृता। ततः साऽवग-नाहं बलाहका यत्त्वया क्रोधेन व्योम्नि गच्छन्ती भस्मीकृता । तापसोऽवग-भो श्रेष्ठि 15 प्रिये ! बनस्थं मच्चेष्टितं त्वं कथं वेरिस ? श्रेष्ठिपल्यवग-स्वं चरित्रं स्वयं प्रकाशयन् लघुतां याति, तेन त्वमयोध्यायां गच्छेः । तत्र देवडः कुम्भकारः कथयिष्यति मच्चरित्रं । ततः स तापसोऽयोध्यायां देवडकुम्भकारपाचे गत्वा प्राह-सा श्रेष्ठिपत्नी वनस्थं मच्चरित्रं कथं वेत्ति ? सोऽवग-साऽतीवक्षमावती विद्यते, रोषं तु कस्योपरि न कुरुते, तेन तस्य अवधिज्ञानं जातं, तेन ततो जानाति सर्व यतः
क्षमाखङ्गः करे यस्य दुर्जनः किं करिष्यति ।
अतृणे पतितो वह्निः, स्वयमेव प्रशाम्यति ॥१॥ तापसोऽवग-त्वं कथं जानासि तस्याः स्वरूपं ? कुम्भकारोऽवग्-सैव कथयिष्यति । ततः स तत्र गत्वा श्रेष्ठिपत्नीपावं कुम्भकारझातृस्वरूपं पप्रच्छ । तयोक्तं-तस्यापि क्षमाकरणात् । ततः स क्रोधं मुक्त्वा क्षमयित्वा ता तपश्चक्रे ।
25 इति क्रोधत्यजनविषये तापसकथा ।। १५६ ॥
[157 ] अथ मस्तकचटितमकुटादिकथा शुभाशुभयोर्विषये ।। . कस्मिंश्चिद्ग्रामे बहवो जनाः सभायामुपविष्टाः परस्परं गोष्ठी कुर्वाणा अभूवनिति, तदा
"Aho Shrutgyanam"