________________
प्रथमोऽपिकास
[ ७९
15
पृथ्वीं पालयन् धर्मध्यानं कुर्वन् त्रिकालजिनाची चक्रे दिन प्रति एक सहस्रं श्राद्धान जेमयामास स राजा । एकलक्षरैमयानि बिम्बानि कारयित्वा तस्मिन्नेष भवे मुक्ति गतो धनदेवः । इति धर्मविषये जीवपालादिकथा ॥१२२ ॥
[123] अथ धर्मे लक्ष्मीचन्द्रकथा--पुत्रीद्वयसम्बन्धः । चन्द्रपुरे लक्ष्मीचन्द्रभूपस्य पुत्रीद्वयं सुन्दरी-श्रीमत्याहू। आद्या पितुः कृतं मन्यते, ततः 5 प्रथमा महादेवभूपाय दत्ता सोत्सवं । स च भूपस्तां परिणीय यावत्वपुरे गतः ।
इतस्तत्र गोत्रिणो' भपालाः समागताः यदं जातं । हारितः सपत्नीकश्छन्ननष्टः । वीरपरे गतः राजा व्यवसायादि किमपि न वेत्ति । पत्नी परगेहे कर्म कृत्वा निर्वाहं चक्रे ।
लध्वी पुत्री श्रीमती नि:स्वाय धीराय दत्ता। सा च तं देवमिवाराधनोति धीरं, स च धीरश्चलन पद्मपुरे गतः । तत्रापौत्रिको राजा मृतः । पञ्चदिव्यस्तस्य राज्यं जातं, न्यायाध्वना 10 राज्यं पपाल सः ।
अन्यदा श्रीमती पतियुक्तामिन्धनभारमानयन्तीं दृष्ट्वा तावत्तत्राकारयामास सा भगिनी लज्जमाना यदा न जजल्प तदा भगिन्योक्तं भगिनि ! कर्मतः कोऽपि छुट्टति, त्वया तु पितुः कृतं मन्यते । तत सा स्वराज्यगमनस्वरूपं प्राह-ततो भगिनीपतये वर्यावासो दत्तो पर्यवस्त्रान्नादि च ।
इतो लक्ष्मीचन्द्रभूपो निःस्वस्य राज्यं जातं श्रुत्वा तत्रागात् । जातं युद्ध, लक्ष्मीचन्द्रं बद्धं पत्या दृष्टा श्रीमती मोचयामासात्मनः स्वरूपं जगाद च तात ! त्वया आत्मकृतं स्थापितं, मया तु कर्मकृतं, यया पुत्र्या सुन्दा तव कृतःप्रसादो मानितः सा राज्यात्ताजितात्रागता सती मया सन्मानिता । अहं च कर्मवशादीहग राज्यभागभवम् । ततो लक्ष्मीचन्द्रः स्वपुरमभ्येत्य सर्व सुखदुःखादि कर्मकृतं मन्यते स्म । यतः--
सुखदुःखानां कर्ता, हर्ता च कस्यचित्कोऽपि नो जन्तोः ।
इति चिन्तय स्वबुद्धथा, पुराकृतं भुज्यते कम ॥१॥ क्रमाद्राज्ञो लक्ष्मीचन्द्रस्य सुन्दराहः पुत्रोऽभूत् । सुन्दरो धर्म श्रुत्वा जीवहिंसानिषेधं चक्रे।
एकदा सुन्दरः पुरादबहिरुद्याने स्थित एक पथिक मार्गे यान्तं पप्रच्छ । कुतः आगतस्त्वं कुत्र यास्यसि ? सोऽवग्-यन्मम जातं तत्कथयितुं न शक्यते । सुन्दरोऽवग-कथय । पान्थः प्राह- 25 नवसारीतोऽहं यानारूढो भीमवणिक्पुत्रः सोमाह्वो वाौं चचाल । क्रमाद्वातेनाहतं गिरौ यानं, भग्नं फलकं चटितं मम हस्ते तेन फलकेनाहं जलधिमध्यस्थशैलं सिंहगिरिं प्रापम् । तत्र फलाहारं करोमि । तत्रासन्नदेशे वादित्राणां धूमधमादः श्रुतः । अकस्माज्जलं दूरे स्थितमेक आवासः सप्तभूमिगृहयुतो दृष्टः । तत्र गवाक्षोपरि एका कन्योभयपाचचामरढालनपरा नारीद्वययुता दृष्टा । ताभ्यां चामरधारिणीभ्यां प्रोक्तं-यदि ते साहसं स्यात्तदाऽत्रागत्येमां कन्यां वर । तत्र 30 थदा यातुमुस्थितोऽहं तदा ज्वाला निर्गता । ततोऽहं भीतः, पश्चास्थितः मुहूर्त्तादनु तद्गृहं
"Aho Shrutgyanam"