________________
५४ ]
प्रबन्धपञ्चशती
15
ततो राज्ञा मुक्ता तिलोत्तमा क्रमादाधानमभूत् पुत्रोऽप्यभूत् । ततस्तया सर्व भूमिगृहादि विसर्जितं. यद्यद्राक्षाकृतं गमागमादि तत्सर्व पितःपाश्वोदहिकायां लिखितं तया । तत कन्यां स्मारं स्मारं चिन्तयामास । कदा तस्याः खिया योगो मम भविष्यति । ततो प्रथिलप्रायो जातस्तस्या दर्शनं विना । इत्येवं मंत्रिपुत्री तिलोत्तमा पुत्रयुता भूरिसखीयुता सुखासनारूढा महोत्सवपूर्वकं राज्ञः पार्श्व गता यावत्ताबद्राज्ञः सेवकैः भवत्पत्नी तिलोत्तमा पुत्रयुता आगच्छन्त्यस्ति । राज्ञा ध्यातं कथं तस्याः पुत्रो जात इति राजा चमत्कृतः । तत्रागता पत्नी ! मन्त्रिणा पुत्रीलिखापिता वहिकाऽग्रे मुक्ता । राजा तां वाचयित्वा चमत्कृतस्तामङ्गीचकार । सत्यं त्वमेव विदुषी लोकानामने, सर्व प्रोक्तं। ततो राझी स्वं जातिस्मरणस्वरूपं जगौ राज्ञोऽश्रे। ततः संप्रति
राजा विशेषतः पुण्यं करोति । पुत्रस्य जिनदत्त इति नाम दत्तं । ततो राज्ञी श्रीजिनधर्म कृत्वा 10 क्रमात् स्वर्गभागभूत्।
।। इति जिनध्यानपूजाफलविषये शुकीकथा ||९६॥
[97 ] अथ सिद्धि-बुद्धिरउलाणीप्रबन्धः ।। अहिल्लपुरे पत्तने चौलुक्यकर्णभूपपुत्र जयसिंहदेवो यात्रा कृत्वा सहस्रलिङ्गसरोवरमध्ये बगस्थलोपरि स्थितः।
अत्रान्तरे बहवो याज्ञिकवैदिकादिद्विजा यात्रायां चलिताः । गङ्गागोदावर्यादितीर्थेषु स्नात्वा केदारभूमौ गताः। हिमाद्रिमध्ये औषधार्थ भ्रमद्भिस्तोगी दृष्टः । तस्य सिद्धिबुद्धिनाम्न्यौ रउलाणोत्यभिधाने द्वे क्षुल्लिके तत्रोपरिष्टे दृष्टे । दृष्ट्वा प्रणामं कृत्वोपविष्टास्ते । योगिन्या कुशलप्रश्नः कृतः, कुत्तः समायाता यूयं ? तैरुक्त-श्रीपत्तनात् । तदा ताभ्यां क्षुल्लिकाभ्यामुक्तं तत्र कोऽधिपः ? तैरुक्तंसिद्धचक्रवर्ती जयसिंहदेवः । तत्रेदं श्रुत्वा ते द्वे अपि योगिन्यौ क्रुद्धे । ते तदा कथयितुं लग्ने-रे रे द्विजा! यदि तस्य चेत् सिद्धत्वं तदा चक्रवर्तित्वं कुतः ? यदा चक्रवर्तित्वं तदा सिद्धत्वं कुतः ? इति विमृश्य ते राज्ञः चक्रवत्तिबिरुदपरीक्षार्थ समागते पत्तने । राज्ञा सभोपविष्टेन राजमाग गच्छन्त्यौ ते कदलीपत्राधिरूढे दृष्टे, राज्ञाऽभ्युत्थानं कृतं । भूपेनागमनकारणे पृष्टे ताभ्यामुक्तं सिद्धचक्रवर्तित्वं नाम ज्ञानार्थमावामागते । त्वं कथं सिद्धचक्रवर्ती ? राजाऽवग-कथयिष्यते,
ततश्चोत्तारको दापितस्तयोः, दिनानि ब्रजन्ति, राजा सन्देहेऽपतत्।। 25 'अत्रावसरे सान्तूआसचिवेन राज्ञोऽग्रे पृच्छा कृता, किमर्थ दुर्बलो भवान् ? राजाऽवगसिद्धिबुद्धिसमागमन-तत्पृच्छाभ्यामहं दुर्बलः, किमुत्तरं दीयते !
सदा सज्जनः शर्कराफलं राज्ञः करे दत्त्वा स्थितः। राजा फलं न गृहाति । क्षणेन गृहीतं भूपेन । सजनः पितुः समीपे गत्वा सर्वमुक्तवान् । राज्ञश्चिन्तातिं ज्ञात्वा पित्रोक्तं-भो वत्स!
अस्माभिः किं क्रियते ? अस्माकं राउल गते कोऽपि मानं न ददाति । राजा कर्णदेववारके 30 ईदृशाः कुहेडा बहुतरा अभविष्यन् । मया सर्वेऽपि ते भग्नाः । एषावार्ता प्रासादाधःस्थेन
मन्त्रिणा श्रुता । पुरा राम्रोऽये गत्वा कथिता । ततो राज्ञा प्रगे पृथक्पृथग्यारत्रयमाकारितः
N
(१) किमुत्तरं दातव्यमनयो, षण्मासा गताः अन्येारेकहरिपालसाकरीयापुत्रः सज्जनः शर्कराफलं केलयित्वा
सुपोपान्तेऽयात् अत्रावसरे" इति अधिकः पाठो दृश्यते, D. संशक प्रती।
35
"Aho Shrutgyanam"