________________
सिद्धान्तलक्षणतत्वालोकः ।
१९१
योगिप्रतियोगिकत्वेन संयोगातिरिकाधारत्वरूप संसर्गत्वापगमा दन्यथाऽधेयपवसंयोगआधारस्य संसर्गः प्रतियोगित्वंनियामकं वहिमान पर्वतइत्यत्र स्वनिष्ठसंयोगानुयोगित्वंसंसर्गइतिवास्वीकरणीयं प्रागुक्तम्बेत्यत्र विनिगमकाभावा दुभयत्रसतः संयोगस्यबुद्धिबलक्षन्यायकल्पनीयत्वं नुयोगित्वप्रतियोगित्वयोराधेये ऽनुयोगित्वमाधारे प्रतियोगित्वमाधेयविशेष्यक बुद्धौ संयोगस्संसर्गानुयोगित्वनियामक माधारविशेष्यक बुद्धीच स्वनिष्ठसंयोग प्रतियोगित्व मित्येतस्यापि विनिगमकाभावेन वक्तुं शक्यत्वाच्च । नचैवं समवायस्यापिसंसर्गत्वानुपपत्तिरिति वाच्य माधारत्वस्यसमवायानतिरेका नचघटेरूपमित्यस्यरूपवान् घटइत्यतोवैलक्षण्याया धेयत्वरूपातिरिक्तसंसर्गऽतिरिक्ताधारत्वसं
विषयत्वं रूपवान्घटइत्यस्यत तोवैलक्षण्यायवा सर्गविषयकत्वमित्यत्र विनिगमनाविरह इति वाच्य मुक्तबुद्धघोवैलक्षन्यायह्यवश्यं विलक्षणसंसर्गविषयकत्वं तथाधारमात्रनिष्ठ आधारविविशेष्यक बुद्धिविषयस्समवायखेन परिभाष्यते नत्वाधेयनिष्ठसतुसमवेतत्वत्वनैवेतिपरिभाषायां कः पर्यनुयेागाव सरइत्यलम् ॥ यद्वासंयो गस्यभिन्नत्वेन तत्प्रतियोगितायाः प्रत्येकमुभयत्वावच्छिन्नत्वासम्भवेऽपि प्रतियोगिताद्वयत्वावच्छेदेनो भयत्वावच्छिन्नस्यसम्भवा द्यत्रनुयोगिन्युभयसंयोगस्तदनुयोगिक एव प्रत्येकेऽपि तादृशप्रतियोगिताकत्वाभ्युपगमाच्च नोभयसाध्यकस्थलीय दोष सम्भव इति ॥
सम्बन्धधर्मिकोभयाभावघटितकल्पे लौहित्यस्ययत्रस्वसमवायि.
संयोगेन साध्यता जपासंयुक्तस्फटिकव्यक्तित्वस्यहेतुता तत्राव्याप्तिः स्फटिकानुयोगिकसंयोगस्य लौहित्यप्रतियोगिकत्वविरहा परम्परास म्बन्धस्थलेसम्बन्धघटकस्य विशेषणस्यप्रतियोगित्वा द्विशेष्यस्यचानुयोगित्वादेव सम्बन्धत्वोपपत्तौ विशिष्टप्रतियोगित्वानुयोगित्वयोर्म्मानाभावात् ॥ साक्षात् परम्परासाधारणप्रतियोगिताकत्वस्य दुर्वचत्वा
दयोगोलकानुयोगिकसंयोगस्यापिधूमयिपरम्परासम्बन्धघटकत्वस
स्भवेन धूमप्रतियोगिकतया धूमवान्वहेरित्यत्रातिव्याप्तिः । नचसम्बन्धभेदेनापिभिन्नमेवव्यापकत्वं तंत्र परम्परासम्बन्धस्थले स्वप्रतियोगिकसमवायवत्प्रतियोगिकत्वमेवनिवेश्यते नतुप्रतियोगिकत्व मितिनाव्याप्तिरितिवाच्यं यत्रकालिकघटितसामानाधिकरण्येनघटादेः साध्यता महाकालवृत्तित्वस्य हेतुत्वं तत्रगगनाभावस्यापिलक्षणघट
" Aho Shrutgyanam"