Bruhannyasa Part 6

SR No.: 009518
Original Sutra Author: N/A
Author: Lavanyasuri
Publisher: Siddhhem Prakashan Samiti Botad
Publication Year: 1983
Total Pages: 296
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 10 MB

Page 118

-
-
--
कलिकालसर्वशश्रीहेमचन्द्रसरिभगवत्प्रणीते [पा. १. मृ० १४०.] द्रीजो वा ॥६१११३९।। | बैदः पिता, वैदः पुत्रः । कुरीरपत्यं कोरव्यः,
| 'कुर्यादेर्यः ६.१.१००.7 कौरव्यस्यापत्यम 'अत प्रागजितीये स्वर इति निवृत्तम । दिसंशो य इञ् तदन्तात् परस्य युवप्रत्ययस्य लुब वा.
| इञ्' |६.१.३१.] तस्य लुप, कौरव्यः पिता, 40
कौरव्यः पुत्रः | तिकादिषु औरशशब्दमाहभवति । उदुम्बरस्यापत्यमौदुम्बरिः। “साल्पां5 श." [६.१.११७.] इत्यादिनेञ् । तस्यापत्यं युवा
चर्यात कौरव्यशब्दः क्षत्रियगोत्रवृत्तिर्विज्ञायते
अयं तु ब्राह्मणगोत्रवृत्तिरिति अत आयनिञ् न औदुम्बरिः, औदुम्बरायणो पा । “यत्रित्रः" [६.१.५४.) इत्यायनण् । द्रिग्रहणं किम् ? दाक्षे.
भवति । आर्थात्, वासिष्ठः पिता, धासिष्ठः
पुत्रः । श्वामित्र: पिता, वैश्वामित्रः पुत्रः । 45 रपत्य दाक्षायणः । इत्र इति किम ? अङ्ग
ऋष्यणन्तादिञ् तस्य लप। आगोयः पिता, स्थापत्यमाङ्गः । 'पुरुमगध' [६.१.११६] इत्या10 दिना अण । तस्यापत्यमिति "द्विस्वरादणः' ।
आयः पुत्रः । 'इतोऽनिः ' (६.१.७२] इत्ये. [६.१.१०९.] इत्यायनि । तस्य "अब्राह्मणात्"
यणन्तादि , तस्य लुप् । भिदार्षादिति किम ?
औपगवः पिता, औपविः पुत्रः । आत्सर्गिका६६.१.१४१.Jइति नित्यं लुप आङ्गः पिता, आङ्गः
णन्तादिञ, कौहडः पिता, कौहडिः पुत्रः, St पुत्रः । 'अप्रामणात्' इति नित्यं लुपि प्राप्तायां
शिवाधणन्तादि । अणिमोरिति किम् ? विकल्पार्थ वचनम् ॥१३९||
दाक्षरपत्य दाक्षायणः ॥१४॥ 15 श. म. न्यासानुसन्धानम्-द्रीयो पा! श०म० न्यासानुसन्धानम्-जिदार्षा० । त्रितः
प्राजितीये स्वरे इति निवृत्तमिति । पूर्वेणैव | परस्याणः, आर्थात् परस्येप्रश्च लुवित्यों मा ज्ञायोति सिदेऽनेन पृथग् लविधानादयमों लब्धः । इअन्ताद्धि | यथासंख्य प्रतिक्षिपति-वचनभेदाद् यथासंख्याभाव 55 "यभित्रः" (६.१.५४. इत्यायनणव भाव्यम्-तस्य | इति । विदार्षादिति एकवचनेन, अणिोरिति च विच
च पूर्वणेव विकल्पेन लविहितव । इदं च पृथक्सूत्रमार- नेन निर्दिष्टमिति संख्याभेदात समानसंख्या निर्दिष्टयोरर्थयोरेव 30 भ्यते इति केनापि विशेषेण भाव्यम् । स चायमेव- यथासंख्यस्य प्रथमाध्याय -द्वितीयादे व्याख्यातत्वेन संख्या.
पूर्वसूत्राद् भिन्नविषयतेति । ननु तथापि "अबामणात्" | भेदे सति यथासंग्व्येनान्वयो न भवति इति भावः । उदाह [६.१.१४१.) इत्युत्तरस्तीर्णय सिद्धे इदं सूर्य व्यथैवे-विवेच यति-त्रितः-तिकस्यापत्यं तैकायनिरित्या- 60 त्याशङ्कय वक्ष्य.ो-अबाधणादिति नित्यं लुपि | दिना । ननु कुरोरपत्यं युवा कौरव्य इति कथमुच्यते,
प्राप्तायां विकल्पार्थ वचन मिति । उदाहरति- कौरव्यशब्दस्य तिकादिषु पाठात् “तिकादेरायनि" [६. 25 उदुम्बरस्थापत्यमौदुम्बरिरित्यादिना । पदकृत्यमाह- १.१०७. इत्यायनित्रा भाव्यमिति कौरव्यः कौरव्या
जति किमिति । ट्रेर्वा इत्वेव सूर्य क्रियतां तावताऽपि यणिरित्येवरू स्यादिति चेदत्राह-तिकादिष औदुम्बरिः, औदुम्बरायण इत्यादि सिद्धेरिति भावः। शब्दसाहचर्यादित्यादिना । एतच्च “तिकादेरायनि"63 इभिन्नस्यागादेट्टैलर मा भूदिव्याह-अङ्गस्यापत्यमाङ्ग [६.१.१०७.] इति सूत्रव्याख्यायामेव स्पष्टीकृतमिति नेह इत्यादिना । स्पष्टमन्यत् ।।६।१११३९||
प्रतन्यते । तथा चाब्राह्मणगोटो यद्यपि अब्राह्मणात"
१६.१.१४१.] इति नित्यं लुर प्राप्नोति, तथापि तस्य बिदा दणिोः ॥६१३१४०॥
नित्यत्वेन तिकादिषु विहितस्यायनिमोऽचारिताभ्यन न लु। भित् आर्षश्च योऽपत्यप्रत्ययस्तदन्तात् पर तथा चावाम गोत्रत्वे कौरव्यः पिता, कौरव्यायणिः पुत्र 70 स्य अण इसम्म लुप् भवति । वचनभेदाद् | इत्युक्तं वोति । मित उदाहृत्य आर्षादुदाहर्तु प्रकरोतियथासंख्याभावः । जितः, तिकस्यापत्यं तैका- | आर्षाद् वासिष्ठः पितेत्यादि । पदकृत्यमाह-जिदार्षादिति
मनिः । तिकादेरायनित्र, तस्यापत्यमोत्सर्गि-1 किमित्यादिना । सर्वस्मादपि पस्योयुवाथयो मित्रो वुच्य35 कोऽण, तस्य लए तैकाय निः पिता, तेकायनि: तामिति भावः । प्रत्युदाहरणेनोत्तरयति-औपगवः पितेत्यादि।
पुत्रः । विदस्थापत्य वैदः, बिदादित्वाद, एबमादिषु ला नेष्टेति भावः । पुनः पृच्छति-अणित्री-75 नस्यापत्य "अत"६.१.३१.) इतील , तस्य लुप । रिति किमिति । त्रिदार्षात परस्य युवाभिधायिनः सर्व
30
"Aho Shrutgyanam"