________________
(8) ਧਿਆਤਾ : ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਗੁਣ ਹੋਣੇ , ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ ਗਾਥਾ (63) ਵਿਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਉ) ਅਪ੍ਰਮਾਦ : ਸ਼ਰਾਬ, ਵਿਸ਼ੇ, ਸ਼ਾਇ, ਨੀਂਦ ਤੇ ਵਿਰਥਾ ਇਹ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮਾਦ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ।
(ਅ) ਮੋਹ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ। () ਗਿਆਨ ਸੰਪੰਨ : ਜੋ ਗਿਆਨ ਭੰਡਾਰ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇ ਇਹੋ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ। (9) ਅਭੁਰੇਕਸ਼ਾ : ਭਾਵ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪੜ੍ਹਨਾ, ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਤੇ ਚਿੰਤਨ
ਕਰਨਾ।
(10) ਲੇਸ਼ਿਆ : ਲੇਸ਼ਿਆਵਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਣ। (11) ਲਿੰਗ : ਲੱਛਣ ਚੰਗੇ ਹੋਣ। (12) ਫਲ : ਧਰਮ ਦੇ ਫਲ ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਵੇ। ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਰ ਗੱਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ :
(1) ਗੁਰੂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ (2) ਸ਼ਰਧਾ (3) ਲਗਾਤਾਰ ਅਭਿਆਸ (4) ਸਿੱਖਿਆ।
ਸੋਮਦੇਵਸੂਰੀ ਨੇ ਵੈਰਾਰ.. ਗਿਆਨ ਦੀ ਸੰਪਤੀ, ਸੰਗ ਸਾਥ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਚਿੱਤ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ, ਭੁੱਖ ਪਿਆਸ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਨਾ ਇਹ ਪੰਜ, ਧਿਆਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ ਦੱਸੀਆਂ ਹਨ। (ਯਸ਼ ਤਿਲਕ 8/40)
ਧਿਆਨ ਤਪ ਦਾ ਅੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਕਸ਼ ਦਾ ਰਾਹ ਹੈ। ਕਰਮ ਮੈਲ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰਹਿਤ ਧਰਮ, ਸਿਰ ਰਹਿਤ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ 10 ਹੈ। (ਰਿਸ਼ਿਭਾਸ਼ੀਤ 22/14)
300