________________
ਹੇ ਨਿਰਭੈ ਆਤਮ ! ਕਰਮ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਕਾਰਨ ਅਤਿ ਭਿਅੰਕਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਤੈਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਭਟਕਦੇ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਕਸ਼ਟ ਤੂੰ ਝੱਲੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਤੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈਂ ਫੇਰ ਵੀ ਤੂੰ ਮੁਰਖ ਹੋ ਕੇ, ਤੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਅਹੰਕਾਰ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ॥20॥
ਹੇ ਭਵਯ ! ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਕੀ ਫਲ? ਇਕਾਂਤ ਕਸ਼ਟਾਂ ਦੀ ਇਨੀ ਚੇਸਟਾ ਵੀ ਕੀ ਹੈ? ਦੇਵਤਾ ਆਦਿ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਕੀ ਲਾਭ? ਜੇ ਤੂੰ ਸਭ ਸੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ਤਾਂ ਅਰਕਤੁਲ (ਅੱਕ ਦੇ ਫੁੱਲ) ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੰਚਲ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕ ॥21॥ | ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਰ ਵਾਰ ਭਰਮਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੇ ਹੇ ਚਿਤ! ਸੈਂਕੜੇ ਵਾਰ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਦੇਵ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਸੁੱਖਾਂ ਦਾ ਭੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਨਿਰਵਿਕਲਪ (ਸ਼ੱਕ ਰਹਿਤ) ਬੁੱਧੀ ਨਾਲ ਸੋਚ ਕੇ ਜਿਹੜਾ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੁੱਖ ਕਿਵੇਂ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਇਕਾਂਤ ਦੁੱਖ ਰੂਪ ਹੀ ਹੈ। ॥22॥
ਹੈ ਚਿਤ ! ਜੋ ਇਸਤਰੀਆਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਵਕਰ (ਤਿਰਛੀ) ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ, ਦੁਸਰੇ ਨੂੰ ਵਚਨ ਨਾਲ, ਤੀਸਰੇ ਨੂੰ ਅਦਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਲਾਸ ਨਾਲ, ਚੋਥੇ ਨੂੰ ਭਿਟੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਛਾਤੀਆਂ ਵਿਖਾ ਕੇ ਮੋਹ ਉਤਪਨ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਜਿਹੀਆਂ ਧੋਖੇਵਾਜ ਅਤੇ ਝੂਠਾ ਭਾਵ ਵਿਖਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਿਧੀ ਰੂਪ ਸੁੰਦਰੀ ਦੇ ਮਿਲਾਪ ਤੋਂ ਉਲਟ ਪਿਆਰ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਹੈਂ। ॥23॥
ਹੇ ਮਿੱਤਰ! ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਇਕ ਪਲ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਕਿ ਤੂੰ ਅਪਣੀ ਆਤਮਾ ਦੇ ਨਜਦੀਕ ਆ, ਸਵਾਰਥ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੂਰਖਤਾ ਕਿਉਂ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਵਾਰ ਵਾਰ ਦੁੱਖ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਬੁਰਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਪਾਪ ਤੇਰੇ ਹਿਰਦੇ ਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਭਟਕਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ॥24॥
