________________
ਸਵਰਗ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢੇਰ, ਮਿੱਤਰ ਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ, ਘਰ ਤੇ ਜੰਗਲ, ਇਸ਼ਤਰੀ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰੱਖ ਕੇ ਤੂੰ ਅਕਿੰਚਨ (ਤਿਆਗੀ) ਬਣ। ॥14॥
ਹੇ ਚੇਤਨ! ੜ੍ਹਮਚਰਜ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਪੁਰਸ਼ ਅੱਖ ਰਹਿਤ ਸਮੂਚੇ ਸੁੰਦਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਭਾ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦਾ। ਜੋ ਬ੍ਰਹਮਚਰਜ ਵਾਲੇ ਧਰਮ ਦਾ ਜੀਵਨ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਤੂੰ ਦੇਵ, ਦਾਨਵ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਬੇਲ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਨਿਰਮਲ ਬ੍ਰੜ੍ਹਮਚਰਜ ਦਾ ਸੇਵਨ ਤੂੰ ਕਰ। 15॥
ਹੇ ਜੀਵ! ਇਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲਈ ਤੂੰ ਕੀ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ? ਤੂੰ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਟਕਦਾ ਹੈਂ, ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈਂ, ਹੀਨਤਾ, ਭਾਵ ਨੋਕਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈਂ, ਘਰ ਘਰ ਭਟਕਦਾ ਹੈਂ ਅਤੇ ਦੋਹੀ ਹੱਥ ਜੋੜਕੇ ਭੀਖ ਮੰਗਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦ ਤੂੰ ਪਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਜਾਵੇਂਗਾ ਇਹ ਸਰੀਰ ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਇਕ ਕਦਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ॥16॥
ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਅਸਾਰ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਅਸੀਂ ਬਾਰ ਬਾਰ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਗੱਲ ਸ਼ੰਕਾ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਜੀਵ ਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਇਕਾਂਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੋਕਸ਼ ਸ਼ੁੱਖ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸੰਵੇਗ (ਵੈਰਾਗ) ਰੂਪੀ ਉੱਚੇ ਦਰੱਖਤ ਤੇ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹ ਸਕਦਾ।
17 ॥ | ਹੇ ਮਨ! ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਿੰਦਨ ਯੋਗ ਅਤੇ ਕਿੰਪਾਕ ਦਰਖਤ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਫਲ ਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰ ਰਸ ਭਰੇ, ਵਿਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਤੂੰ ਲਗਾਉ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਾਹਰ ਦਾ ਭਰਮ ਛੱਡਕੇ, ਕੁੱਝ ਸੋਚਕੇ ਕੰਮ ਕਰ, ਕੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਸ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਅਤੀ ਕਸ਼ਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਉਪਦਰਵ (ਦੁੱਖ) ਨਾ ਹੋਵੇ। 18॥
ਹੇ ਲੱਛਨ ਰਹਿਤ ਮਨ ! ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੁੱਛਦਾ ਹਾਂ। ਕੀ ਤੇ ਅਜਿਹੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਕਿੱਥੋਂ ਸਿੱਖੀ ਹੈ? ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ? ਹੇ ਨਿਰਦੇਈ! ਸਵਾਰਥ ਵਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਆਦਰ ਦੇਕੇ ਤੂੰ ਅਪਣੇ ਸਹਿਜ ਆਤਮਾ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਵਿਕਲਪ ਕਰਕੇ ਕਿਉਂ ਦੁੱਖ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈਂ? ॥19॥
