________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ
6. ਕਰਮ ਸੂਤਰ
| (56) ਜੋ ਭਾਵ (ਸੁਭਾਵ) ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਜਾਂ ਕਰਨਾ ਉਲਟ ਬੁੱਧੀ ਹੈ।
(57) ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਜੀਵ ਜਿਹੋ ਜਿਹੇ ਭਾਵ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ' ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਤੇ ਅਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਦਾ | ਹੈ।
(58) ਗਾਫ਼ਲ ਮਨੁੱਖ, ਸਰੀਰ ਤੇ ਬਚਨ ਤੋਂ ਪਾਗਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਨ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਵਿਚ ਫਸਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਰਾਹੀਂ, ਦੋਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਰਜ (ਮੈਲੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਮੂੰਹ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
(59) ਜਾਤ ਵਾਲੇ ਮਿੱਤਰ, ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ, ਉਸ ਜੀਵ ਦਾ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਵੰਡਾ ਸਕਦੇ। ਉਹ ਆਪ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਦੁੱਖ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਰਮ, ਕਰਤਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਚਲਦਾ ਹੈ।
(60) ਜੀਵ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਹੈ। ਪਰ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਤੇ, ਭੋਗਣ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਦਰਖ਼ਤ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਤਾਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕਾਰਨ ਜਦ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਰਾਏ ਵੱਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(61) ਕਦੇ ਜੀਵ ਕਰਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ
