________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ (51) ਜੋ ਜੀਵ ਜਨਮ, ਬੁਢਾਪਾ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ। ਹਾਏ ! ਇਹ ਧੋਖੇ ਦੀ ਗਠੜੀ ਕਿੰਨੀ ਮਜਬੂਤ ਹੈ ?
(52-54) · ਸੰਸਾਰੀ ਜੀਵ ਦੇ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਰੂਪੀ ਨਤੀਜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਤੀਜਿਆਂ ਕਾਰਨ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਾਰਨ ਜੀਵ ਚਾਰ ਰਾਤੀਆਂ (ਮਨੁੱਖ, ਪਸ਼ੂ, ਦੇਵਤਾ, ਨਾਰਕੀ (ਨਰਕ ਦੇ ਜੀਵ) ਵਿਚ ਘੁੰਮਦਾ (ਜਨਮ-ਮਰਨ) ਹੈ। ਜਨਮ ਤੋਂ ਸਰੀਰ ਤੇ ਸਰੀਰ ਰਾਹੀਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੰਦਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਜੀਵ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਰਾਹੀਂ ਫਿਰ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਸੰਸਾਰ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਇਹ ਚੱਕਰ ਤਦ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਤੋਂ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਜਦ ਤੱਕ ਸੱਮਿਅਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇ। ਸੱਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਤੇ ਇਹ ਨਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਚੱਕਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(55) ਜਨਮ ਦੁੱਖ ਹੈ, ਬੁਢਾਪਾ ਦੁੱਖ ਹੈ, ਰੋਗ ਦੁੱਖ ਹੈ, ਮੌਤ | ਦੁੱਖ ਹੈ। ਆਹ ! ਸੰਸਾਰ ਹੀ ਦੁੱਖ ਹੈ, ਜੀਵ ਕਸ਼ਟ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
