________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ ਸ਼ਰਧਾ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਚਾਰਿੱਤਰ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਮੁਕਤੀ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਦਰਸ਼ਨ, ਗਿਆਨ ਤੇ ਚਾਰਿੱਤਰ ਦੇ ਮੇਲ ਨਾਲ ਹੀ ਪੂਰਨ ਮਨੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਤੇ ਮੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾ ਪੂਰਵਕ ਵਿਵੇਕ ਦੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਸਹੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਤਾਰੋ। ਪਰ ਸੰਪੂਰਨ ਆਚਾਰ-ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤਾਂ ਵੀਤਰਾਗਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਵੀਤਰਾਗੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੁੱਖ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਲੱਗੋ ਚਾਹੇ ਹਟੋ, ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਾਧੂ ਦੋਹਾ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਆਤਮਾ ਵਿਚ ਵੀਤਰਾਗਤਾ ਦਾ ਵਾਧਾ ਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਅਨੇਕਾਂਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀਤਰਾਗਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਰਾਹੀ ਨਹੀਂ ਲਭਦਾ। ਇਹ ਅਨੇਕਾਂਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਉਣਾ ਤੇ ਹਟਾਉਣਾ, ਹਟਾਉਣਾ ਤੇ ਲਗਾਉਣਾ ਦਾ ਸਹੀ ਅਤੇ ਠੀਕ ਰਾਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ।
ਅਹਿੰਸਾ :
ਜੈਨ ਆਚਾਰ ਦਾ ਮੂਲ ਅਹਿੰਸਾ ਹੈ ਉਸ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਅਨੇਕਾਂਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਜੰਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਹਿੰਸਾ ਨਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਹਿੰਸਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਹਿੰਸਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿਚ ਹਿੰਸਾ ਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਅਰਥ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਭਾਵਾਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਹੈ, ਕ੍ਰਿਆ ਤੇ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਬਾਹਰਲੀ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਹਿੰਸਕ
7
