________________
ਸਮਣ ਸੂਤਰ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਸਿੱਧਾਂਤ ਬੀਜ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉਹੀ ਰਹੇਗਾ ਜੋ ਅੱਜ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹੈ ਆਤਮਵਾਦ, ਅਨੇਕਾਂਤਵਾਦ। ਇਸੇ ਆਤਮਵਾਦ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਭੂਮੀ ਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਕਲਪ ਬ੍ਰਿਛ ਫਲਦਾ ਤੇ ਫੁੱਲਦਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਸਾਧੂ ਅੱਜ ਵੀ
ਮਣ ਹਨ। ਮਣ ਸ਼ਬਦ ਮਿਹਨਤ, ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਰਥ ਹਨ।
ਜੰਨ ਧਰਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਿਨਾਂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਕਲਿਆਣ ਦਾ ਰਾਹ। “ਜਿਨ ਉਹ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰਿਕ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਨ ; ਰਾਗ, ਦਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਮੋਹ ਆਦਿ ਵਿਕਾਰ। ਇਸ ਲਈ ਚੈਨ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਇਕ ਅਰਥ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਜਾਤੀ ਵਰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜੋ ਵੀ “ਜਿਨਾਂ ਦੇ ਮਾਰਗ ਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਆਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੈਨ ਹੈ। ਵੀਰਾਗ ਵਿਗਿਆਨਤਾ :
ਜੈਨ ਧਰਮ ਉਦੇਸ਼ ਪੂਰਨ ਤਰਾਗ ਵਿਗਿਆਨਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀਰਾਗ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਗਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਅਰਹਤ ਪਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀਰਾਰਾਤਾ, ਸਿੱਖਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸੱਮਿਅਕ ਗਿਆਨ, ਸਮਿਅਕ ਚਾਰਿੱਤਰ ਰੂਪੀ ਤਿੰਨ ਰਤਨ) ਰਤਨ ਤੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
