________________
“ਜੋ ਕੇਵਲ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ ਖੋਜਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਬੰਨੀ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਅਜਿਹਾ ਆਤਮਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੁੱਖ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮੱਛੀ ਆਟੇ ਦੀ ਗੋਲੀ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖ ਭੋਗਦੀ ਹੈ”॥16॥
“ਆਤਮਾ ਹੀ ਕਰਮਾ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਹੀ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਭੋਗਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਮੁਨੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਉੱਚ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਪਾਪ ਕਰਮ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਵੇ”। 17॥
“ਜਨਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਿਮਾਰੀ, ਸੋਗ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਵਾਧਾ ਆਦਿ ਦੁੱਖ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਨਮ ਦੀ ਅਨਹੋਂਦ ਹੋਣ ਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਕਟ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਜਲਨ ਯੋਗ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਅਨਹੋਂਦ ਹੈ ਤਾਂ ਅੱਗ ਕਿਸ ਨੂੰ ਜਲਾਏਗੀ ਭਾਵ ਅੱਗ ਦੀ ਅਨਹੋਂਦ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਜਲਾਏਗੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਜੇ ਦਰਖਤ ਨੂੰ ਕੱਟਨ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਕਲੀ ਕੁਲਹਾੜੀ ਦਰਖਤ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੱਟ ਸਕਦੀ। ॥18॥
“ਦੁੱਖ, ਬੁਢਾਪਾ, ਸੋਗ, ਮਾਨ ਅਤੇ ਅਪਮਾਨ ਇਹ ਸੱਭ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੱਦੋਂ ਜਨਮ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਫੁੱਲ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਫਲ ਆਪੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 19॥
ਪੱਥਰ ਦੀ ਚੋਟ ਤੋਂ ਜਖਮੀ ਕੁੱਤਾ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਹੀ ਕੱਟਦਾ ਹੈ। ਜੱਦ ਕਿ ਸ਼ੇਰ ਨੂੰ ਤੀਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਤੀਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੀਰ ਛੱਡਨ ਵਾਲੇ ਵੱਲ ਭੱਜਦਾ ਹੈ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਗਿਆਨ ਸ਼ੀਲ ਆਤਮਾ ਕਸ਼ਟ ਦੇ ਆਉਂਣ ਤੇ ਬਾਹਰਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਉੱਪਰ ਗੁੱਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੁੱਖ ਉਤਪਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ॥20-21 ॥
‘ਵਰਨ, ਅਗਨੀ, ਕਸ਼ਾਏ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੋ ਵੀ ਭੈੜੇ ਕੰਮਾਂ ਕਰਕੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਢੋਹਨ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਮਹਾਨ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ”। ॥22॥
[36]
