________________
ਦਸਵਾਂ ਅਧਿਐਨ (ਤੋਤਲੀ ਪੁੱਤਰ ਅਰਹਤ ਰਿਸ਼ਿ ਭਾਸ਼ਿਤ)
(ਤੋਤਲੀ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕੁੱਝ ਫਰਕ ਨਾਲ ਗਿਆਤਾ ਧਰਮ ਕਥਾ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਘਟਨਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਸਮੇਂ ਹੋਈ ਹੋਵੇ, ਅਰਹਤ ਰਿਸ਼ ਤੈਤਲੀ ਪੁਤਰ ਨੇ ਇਹ ਵਾਕ ਉਦੋਂ ਆਖੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਉਕਤਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ) ਕੌਨ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਮੇਰੇ ਇਹਨਾਂ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।
“ਮਣ ਵਰਗ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਨ ਵਰਗ ਵੀ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾ ਕਰੋ ਪਰ ਮੈਂ ਇਕਲਾ ਆਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸ਼ਰਧਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹਿਦੀ ਹੈ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੋਤਲੀ ਅਰਹਤ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ।
“ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਮੈਂ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿਤ ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਖਣ ਤੇ ਕੌਣ ਸ਼ਰਧਾ ਕਰੇਗਾ? ਪੁੱਤਰ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਮੈਂ ਪੁੱਤਰ ਰਹਿਤ ਹਾਂ ਮੇਰੇ ਅਜਿਹੇ ਕਥਨ ਤੇ ਕੌਣ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਕਰੇਗਾ? ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸਜਣਾ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਕੌਣ ਮੰਨੇਗਾ ? ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਧੰਨ ਹੋਣ ਤੇ ਮੇਰੀ ਧੰਨ ਹੀਣਤਾ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਕੌਣ ਕਰੇਗਾ? ਪਰਿਹਿ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਅਪਰਿਹਿ ਹੋਣ ਦਾ ਸੱਚ ਕੌਣ ਮੰਨੇਗਾ? ਦਾਨ, ਮਾਨ, ਸਤਿਕਾਰ, ਉਪਕਾਰ, ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੌਣ ਮੰਨੇਗਾ ?
ਤੋਤਲੀ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਤੇ ਦੋਸਤ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਰੁੱਸ ਗਏ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਕੌਣ ਯਕੀਨ ਕਰੇਗਾ? ਉੱਚੀ ਜਾਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੁੰਦਰੀ, ਵਿਨੈ ਅਤੇ ਉਪਕਾਰ ਦੀ ਮੂਰਤ, ਸੁਨਿਆਰ ਦੀ ਲੜਕੀ ਪੌਟਿੱਲਾ ਗਲਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ (ਬਹਿਕਾਵੇ) ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਕੌਣ ਕਰੇਗਾ? ਨੀਤੀਵਾਨ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਜਾਣਕਾਰ, ਤੋਤਲੀ ਪੁੱਤਰ ਵਹਿਮ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਹੈ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਕੌਣ ਕਰੇਗਾ? ਤੈਤਲੀ ਪੁੱਤਰ ਮੰਤਰੀ
[24]
