________________
ਚਾਲੀਵਾਂ ਅਧਿਐਨ (ਦੀਪਾਇਨ ਅਰਹਤ ਰਿਸ਼ਿ ਭਾਸ਼ਿਤ)
ਦੀਪਾਇਨ ਅਰਹਤ ਰਿਸ਼ਿ ਆਖਣ ਲੱਗੇ, “ਸਾਧੂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਅਨਿਛਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲੇ। ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ ਆਤਮਾ ਕਲੈਸ਼ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਧੂ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਅਨਿਛਾਂ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸੁੱਖ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ॥1॥
“ਇੱਛਾ ਵਸ ਮਨੁੱਖ ਨਾ ਮਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਗੁਰੂ ਨੂੰ। ਉਹ ਸਾਧੂ ਰਾਜਾ ਅਤੇ ਦੇਵਤਾ ਤੱਕ ਦਾ ਤਿਰਸਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
॥2॥
“ਇੱਛਾ ਦੇ ਮੂਲ ਵਿੱਚ ਧੰਨ ਹਾਨੀ ਅਤੇ ਬੰਧਨ ਹਨ ਨਾਲ ਹੀ ਚੰਗੇ ਦਾ ਵਿਛੋੜਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮਰਨ ਵੀ ਹਨ। ॥3॥
“ਇੱਛਾ ਅਪਣੇ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਪਰ ਇੱਛਾ ਰਹਿਤ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਅਨਿਛਾ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
॥4॥
“ਸਾਧੂ ਵ ਖੇਤਰ ਕਾਲ ਭਾਵ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਧੀਰਜ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨਾ ਛੁਪਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਅਪਣੇ ਕੀਤੇ ਪਾਪ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰੇ । ॥5॥
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਪਾਇਨ ਅਰਹਤ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਆਖਿਆ।
[104]
