________________
ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਪੂਰਾ ਹਾਥੀ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ। ਇਕ ਇਕ ਹਿਸੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੂਰਾ ਹਾਥੀ ਵੇਖਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋ । ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਗਲਤ ਨਾ ਆਖੋ । ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ । ਹਾਥੀ ਮੋਟੇ ਰੱਸੇ ਵਰਗਾ ਹੈ ਪੂਛ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ। ਹਾਥੀ ਮੂਸਲ ਵਰਗਾ ਵੀ ਹੈ, ਮੁੰਡ ਦੀ ਤਰਫੋਂ । ਹਾਥੀ ਕੁਲਹਾੜੀ ਜੇਹਾ ਹੈ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ। ਹਾਥੀ ਛਜ ਵਰਗਾ ਤੇ ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਅਪੋਕਸ਼ਾ । ਹਾਥੀ ਖੁੰਬੋ · ਜੇਹਾ ਹੈ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ, ਤਰਫੋਂ । ਹਾਥੀ ਅਨਾਜ ਦੇ ਕੋਠੇ 'ਵਰਗਾ ਵੀ ਹੈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਸਦਾ ਪੇਟ ਵੇਖੀਏ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਾ ਕੇ ਉਸਨੇ ਅੱਗ ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ।
ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਜਿੰਨੇ ਏਕਾਂਤਵਾਦੀ ਹੱਠੀ ਫ਼ਿਰਕੇ ਹਨ । ਉਹ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਇਕ-ਇਕ ਅੰਸ਼ ਨੂੰ ਅਰਥਾਤ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪਦਾਰਥ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਦੂਸਰੇ ਧਰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਝਗੜਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ, ਹਿੱਸਾ ਮਾਤਰ ਹੈ। ਸਿਆਦਵਾਦ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਦਰਸ਼ਨ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਏਕਾਂਤਵਾਦ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਮਝਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਤਾ ਇਕ ਮਾਨਤਾਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਸਾਰੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ । ਆਪਣੇ ਇਕ ਅੰਸ਼ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਰੀਆਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਆਂ ਤੋਂ ਠੀਕ ਦਸਣਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਅੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਆਖਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਸਿਆਦਵਾਦ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ
।
[ 28 ]
