________________
| ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਕਰਮ ਸਿੱਧਾਂਤ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਕਰਮਵਾਦ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਚਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈਂ ਕਿ ਅੰਤਰ-ਆਤਮਾ ਰੂਪੀ ਭੂਮੀ ਵਿਚ ਕਸ਼ਟ-ਰੂਪੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦਰਖਤ ਫੁਟਿਆ ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਉਸਦਾ ਬੀਜ ਵੀ ਉਸੇ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਹੋਵੇਗਾ । ਬਾਹਰਲੀ ਸ਼ਕਤੀ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਮਿਤ-ਕਾਰਣ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਅਸਲ ਕਾਰਣ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਵਿਚ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਕਰਮ ਹੀ ਹੈ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਫਿਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਕਰਮ ਕੀਤੇ ਹਨ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫਲ ਮਿਲੇਗਾ ; ਨਿੰਮ ਦਾ ਦਰਖਤ ਲਾ ਕੇ ਅੰਬ ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ Hਲੇਗਾ ? | ਮੈਂ ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇ-ਅਰਥ ਦੋਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ । ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੀ ਦੋਸ਼ ਹੈ ? ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਾਲਤ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ । ਜੇ ਮੇਰੇ ਕਰਮ ਚੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਚੰਗੇ ਲਗਦੇ ? ਪਾਣੀ ਇਕ ਹੀ ਹੈ । ਉਹ ਤੰਬਾਕੂ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਕੌੜਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਗੰਨੇ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਮਿੱਠਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪਾਣੀ ਚੰਗਾ-ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ, ਚੰਗਾ ਮਾੜਾ ਹੈਂ ਗੰਨਾ ਤੇ ਤੰਬਾਕੂ । ਇਹੋ ਗੱਲ ਮੇਰੇ ਸੰਗੀ-ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ
ਵਿਚ ਹੈ । ਜੇ ਮੈਂ ਚੰਗਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਭ ਚੰਗੇ ਹਨ, ਜੇ ਮੈਂ ਬੁਰਾ | ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਬੁਰੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੀ ਸਫਲਤਾ
ਲਈ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਬੜੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸੇ
(੯੮ ]
