________________
26
ਬਾਹੂਵਲੀ ਮੁਨੀ ਆਪ ਪਹਿਲੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਭ ਦੇਵ ਦੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਭ ਦੇਵ ਦੇ ਕੁੱਲ 100 ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰੀਆਂ ਸਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਭਰਤ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤ ਵਰਸ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਾਨਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਰਿਸਭ ਦੇਵ ਨੇ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਮੁਢ ਵਿੱਚ ਆਯੋਧਿਆ ਨਗਰੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਨ ਕੀਤਾ। ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਭ ਦੇਵ ਨੇ ਪੁਰਸ਼ਾ ਨੂੰ 72 ਅਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਨੂੰ 64 ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣਾ ਸਿਖਾਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ, ਸ਼ਿਲਪ, ਹਥਿਆਰ ਚਲਾਉਣਾ ਅਤੇ ਲਿਖਾਈ ਆਦਿ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ। ਬਾਹੂਵਲੀ ਕੰਧਾਰ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤਕਸ਼ਿਲਾ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਸੀ। ਬਾਹੂਵਲੀ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੋਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਸੂਰਮਾ ਹਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦਾ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਦੇਵਤੇ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਭ ਦੇਵ ਨੇ ਜਦੋਂ ਸਾਧੂ ਜੀਵਨ ਹਿਣ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਣੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਰਤ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ, “ਮਹਾਰਾਜ ਸਾਡੇ ਅਸਲਾ ਖਾਣਾ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਰਤਨ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਭਗਵਾਨ ਰਿਸ਼ਭ ਦੇਵ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੀਸਰੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਆਪ ਦੇ ਘਰ ਪੁੱਤਰ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਸੁਣ ਕੇ ਭਰਤ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ।
[116]
