________________
ਜਗਤ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਜੈਨ ਧਰਮ
ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਸਵਰੂਪ: | ਧਰਮ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ: ਸਦ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਧਰਮ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਦੋ ਅਰਥ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ: 1. ਵਸਤੁ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਨਾਮ ਧਰਮ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਠੰਡਕ, ਅੱਗ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਗਰਮੀ। ਆਤਮਾ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਆਦਿ।
ਦੁਸਰਾ ਆਤਮਾ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਆਚਰਨ ਧਰਮ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਤੱਪ, ਸੇਵਾ, ਸੱਚ, ਸੰਜਮ, ਰਹਿਮਦਿਲੀ, ਸੰਤੋਖ, ਸਰਲਤਾ ਆਦਿ ਸ਼ੁੱਧ ਭਾਵਾਂ ਦਾ ਆਚਰਨ ਕਰਨਾਂ ਧਰਮ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਨੂੰ ਧਰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਤਾਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸਾਰ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਠਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇ ਉਹ ਦਿਵ ਗੁਣ ਉਹ ਪਵਿੱਤਰ ਆਚਰਨ ਹੀ ਸ਼ਲ ਵਿਵਹਾਰ ਧਰਮ ਹੈ। | ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਵੇ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਸਫੈਦ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲਈ ਤਾਕਤ ਦੇਣ ਵਾਲਾ, ਅਰੋਗ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਭਾਵੇਂ ਗਾਂ ਚਾਹੇ ਪੀਲੀ ਹੋਵੇ, ਭੂਰੀ ਹੋਵੇ, ਕਾਲੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਫੈਦ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਰਮ ਦਾ ਮੂਲ ਸਵਰੂਪ ਇਕ ਹੀ ਹੈ ਆਤਮਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧੀਕਰਨ। | ਆਤਮਾ ਮੁਲ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਮੋਹ, ਵਾਸਨਾ, ਮਮਤਾ, ਕਰੋਧ ਆਦਿ ਕਸ਼ਾਇਆ | ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੇ ਕਰਮ ਰੂਪੀ ਮੈਲ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੈਲ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜੋ ਸਾਧਨਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਆਖਦੇ ਹਾਂ। ਆਤਮਾ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਨੂੰ ਧਰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਨਾਲ, ਆਤਮਾ ਦਾ ਕਲਿਆਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਕਿਹਾ ਹੈ।
