________________
ਇੱਕ ਯੋਜਨ ਦੇ 61ਵੇਂ ਭਾਗ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ 48ਵਾਂ ਭਾਗ ਵਿਸਥਾਰ ਵਾਲਾ ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 61ਵੇਂ ਭਾਗ ਵਿੱਚੋਂ 24ਵਾਂ ਭਾਗ ਜਿਨੀ ਉਸ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਜਾਣਨੀ ਚਾਹਿਦੀ ਹੈ। 88॥
ਹਿ ਅੱਧੇ ਯੋਜਨ ਆਕਾਰ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਅੱਧੇ ਨਿਛੱਤਰਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਤਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੋ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਧੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 89॥
ਇੱਕ ਯੋਜਨ ਦਾ ਦੋ ਕੋਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਿੱਚ 500 ਧਨੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਹਿ - ਨਛੱਤਰ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਤਾਰਾ ਵਿਮਾਨਾ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ। ॥90॥
ਜਿਸਦਾ ਜੋ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਅੱਧਾ ਹੀ ਵਾਹੱਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਥੇ ਉਸ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਜਿਆਦਾ ਘੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ॥91 ॥
ਜਯੋਤਿਸ਼ੀ ਦੇਵਾਂ ਦੇ ਚੰਦਰ, ਸੂਰਜ ਵਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ 16000 ਦੇਵਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਿ ਵਿਮਾਨਾ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ 8000 ਦੇਵਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਛੱਤਰ ਵਿਮਾਨਾ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ 4000 ਦੇਵਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤਾਰੇ ਸਮੂਹ ਵਿਮਾਨਾ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ 2000 ਦੇਵਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ॥92॥
| ਇਹ ਵਿਮਾਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤੇ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਰ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਾਥੀ, ਪੱਛਮ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਬੈਲ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਘੋੜੇ ਦਾ ਆਕਾਰ ਹਿਣ ਕਰਕੇ ਵਿਮਾਨ ਨੂੰ ਚੁੱਕਦੇ ਹਨ। ॥93॥ ਜਯੋਤਿਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤੇ ਰਿਧੀ:
| ਸੂਰਜ ਚੰਦਰਮਾਂ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਿ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਨਛੱਤਰ ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਤਾਰੇ ਨੱਛਤਰਾਂ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ॥94॥
13
