________________
ਚੰਦਰਮਾਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਗਤੀ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਰੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਵਾਲੇ ਹਨ ਇਹ ਗਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ ਜਯੋਤਿਸ਼ੀ ਦੇਵਾ ਦੀ ਆਖੀ ਗਈ ਹੈ। ॥95॥
ਤਾਰੇ ਘੱਟ ਰਿਧੀ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਨਿਸਚੈ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਧੀ ਵਾਲੇ ਨਛੱਤਰ ਹਨ, ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਗ੍ਰਹਿ ਨਛੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਮਹਾਂ ਰਿਧੀ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਤੇ ਚੰਦਰਮਾਂ ਮਹਾਂ ਰਿਧੀ ਵਾਲੇ ਹਨ। ॥96॥
ਜਯੋਤਿਸ਼ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਅਤੇ ਅੰਦਰਲਾ ਆਕਾਰ:
ਸਭ ਤੋਂ ਅੰਦਰ ਅਭਿਜੀਤ ਨਛੱਤਰ, ਸਭ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਮੂਲ ਨਛੱਤਰ, ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸਵਾਤੀ ਨਛੱਤਰ, ਅਤੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਭਰਨੀ ਨਛੱਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ॥97॥
ਨਿਸ਼ਚੈ ਹੀ ਚੰਦਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਹੀ ਸਾਰੇ ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਨਛੱਤਰ ਹਨ, ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਹੇਠਾਂ, ਬਰਾਬਰ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਤਾਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ॥ 98॥ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅੰਤਰ 500 ਧਨੂਸ਼ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ 4000 ਧਨੂਸ਼ (ਦੋ ਗਯੂਤੀ) ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ॥99॥
ਰੁਕਾਵਟ ਪੱਖੋਂ ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਫਰਕ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 266 ਯੋਜਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ 12242 ਯੋਜਨ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ॥ 100॥ ਤਾਰਾਚੰਦਰ, ਨਛੱਤਰਚੰਦਰ ਅਤੇ ਨਛੱਤਰਸੂਰਜ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਗਤੀ
ਕਾਲ ਦਾ ਮਾਪ:
ਇਹ ਜੋ ਚੰਦਰ ਯੋਗ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ 68 ਖੰਡਿਤ ਅੋਹਰਾਤ੍ਰੀ, 9 ਮਹੂਰਤ ਅਤੇ 27 ਕਲਾ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 101
ਸ਼ਤਭਿਸਾ, ਭਰਨੀ, ਅਦਰਾ, ਅਸ਼ਲੇਸ਼ਾ, ਸਵਾਤੀ ਅਤੇ ਜਯਸ਼ਠਾ ਇਹ ਛੇ ਨੱਛਤਰ ਹਨ। ਇਹ ਛੇ ਨਛੱਤਰ 15 ਮਹੂਰਤ ਸੰਜੋਗ ਵਾਲੇ ਆਖੇ ਗਏ ਹਨ। ॥102॥
14
