________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 266
ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਕ੍ਰਿਪਾ, ਦੈਵੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਕ੍ਰਿਪਾ, ਜਾਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ। ਗੁਰੂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਜਾਂ ਮਿਹਰ ਜਾਂ ਨਦਰਿ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਮੁਕਤੀ, ਸਹਿਜ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵ ਨੂੰ ਆਨੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
10
11
ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਦਾ ਅਰਥ ਕ੍ਰਿਪਾ, ਨਦਰਿ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡਾ: ਲਾਲ ਮਨੀ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅੰਦਰ ਨਦਰਿ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਵਿੱਚਲੇ ਫਰਕ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਈਸ਼ਵਰ ਦਾ ਇੱਕ ਗੁਣ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਕਲਪ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਮੰਗੇ ਆਪਣੀ ਮਿਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਿਹਰ ਸਦਕਾ ਪਾਪੀ ਵੀ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਜਾਂ ਮਿਹਰ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਭਗਤੀ ਜਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਦ ਈਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਅਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਉੱਪਰ ਮਿਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕ੍ਰਿਪਾ, ਦਯਾ, ਰਹਿਮ ਜਾਂ ਬੇਨਤੀ। ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਜਾਂ ਰਹਿਮ ਕਰਨਾ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਪੁੰਨ ਕਰਮ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਖੁਸ਼ ਹੋਵੇ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਈਸ਼ਵਰ ਸਗੁਣ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਰਗੁਣ ਵੀ। ਉਹ ਜਗਤ ਦਾ ਸਿਰਜਨਹਾਰ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਚਨਾ ਅੰਦਰ ਵਿਦਮਾਨ ਵੀ। ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਇਸ ਵਿਅਕਤ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਅਤੀਤ ਵੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਬੰਧ
ਇਹ ਇੱਕ ਤੱਥ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰੀ ਜੀਵ ਕਰਮ ਬੰਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਵਾਗਵਣ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਆਵਾਗਵਣ ਦਾ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਹਿਲੂ ਹੈ ਦੁੱਖ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੁਕਤ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੁਕਤ ਅਵਸਥਾ ਦੈਵੀ ਆਨੰਦ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੰਧ-ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ। ਇਸ ਅਗਿਆਨਤਾ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਕਈ ਗੁਣਾਂ ਵਧਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਵਾਗਵਣ ਨੂੰ ਹੋਰ ਲੰਮਾਂ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਖੇਪ
