________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 252 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਬੁੱਧ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਭ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਅਨੁਪਮ ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੁੱਧ ਪੂਰਨ ਸ਼ੁੱਧ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ, ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਅਸ਼ੁੱਧੀ ਨਹੀਂ। |
ਨਿਰਵਾਨ ਦਾ ਮਾਰਗ ਬੱਧ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਗਾ ਚਾਰ ਆਰੀਆ ਸਤਯ (ਸਚਾਈਆਂ) ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਸੱਚ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਭਰੇ ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤੀਜਾ ਅਤੇ ਚੋਥਾ ਸੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦਾ ਰਾਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੋਥਾ ਸੱਚ ਨਿਰਵਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਰਵਾਨ ਦੇ ਇਸ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਮੱਧਿਅਮ ਮਾਰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇ ਭੋਗਾਂ ਅਤੇ ਕਾਇਆ ਕਲੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਤਕਲੀਫਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੁਮੇਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। | ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਾਲੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨਿਰਵਾਨ ਦੇ ਮਾਰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਲ, ਸਮਾਧੀ ਅਤੇ ਗਿਆ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ਟਾਂਗ ਮਾਰਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਠ ਮਾਰਗ ਹਨ:
1. ਸੱਮਿਅਕ (ਸਹੀ) ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ 2. ਸੱਮਿਅਕ ਸੰਕਲਪ 3. ਸੱਮਿਅਕ ਵਾਚਾ 4. ਸਮਿਅਕ ਕਰਮ 5. ਸੱਮਿਅਕ ਅਜੀਵਕਾ 6. ਸੱਮਿਅਕ ਵਿਯਾਯਾਮ 7. ਸੱਮਿਅਕ ਸਮ੍ਰਿਤੀ 8. ਸੱਮਿਅਕ ਸਮਾਧੀ
