________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 226 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਲਿਖਦੇ ਹਨ, “ਮੁਕਤੀ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਵਯ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪਰਮ ਸੁੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਜੀਵ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕੀ ਜੀਵ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ। ਇਹਨਾਂ ਮੁਕਤ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਰਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਜਾਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਕਲਿਆਣ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਾ ਫੇਰ ਦਿਵਯ ਪਰਮ ਸੁੱਖ ਦੀ ਅਨੁਭੂਤੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ
ਹੈ।95
