________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 98 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ |
2. ਦਰਸ਼ਨਾਵਰਨੀਆਂ 3. ਵੇਦਨੀਆਂ 4. ਮੋਹਨੀਆਂ ਉ. ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਮੋਹਨੀਆਂ ਅ. ਚਰਿੱਤਰ ਮੋਹਨੀਆਂ 5. ਆਯੁਸ਼ 6. ਨਾਮ 7. ਗੋਰ 8. ਅੰਤਰਾਏ
ਅੰਤਰ ਮਹੂਰਤ | ਅੰਤਰ ਮਹੂਰਤ
ਅੰਤਰ ਮਹੂਰਤ 8 ਮਹੂਰਤ 8 ਮਹੂਰਤ | ਅੰਤਰ ਮਹੂਰਤ
70 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਰੋਪਮ 40 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਪਮ 33 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਰੋਪਮ 20 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਪਮ 20 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਰੁਪਮ 30 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਰੂਪਮ
ਕਰਮ ਨਿਸ਼ੇਕ ਕਾਲ ਕਰਮ ਬੰਧ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਉਹ ਉਦੈ (ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ) ਤੇ ਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਪਾਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਫਲ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਉਸ ਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਰਮ ਉਦੈ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਵਾਉਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਫਲ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਕਾਲ ਨੂੰ ਕਰਮ ਨਿਸ਼ੇਕ ਕਾਲ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜੋ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਉਹ ਦੋਹੇਂ ਕਾਲ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਆਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅਬਾਧਾ ਕਾਲ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਕਰਮ ਦੀ ਜਿਨ੍ਹੇ ਸਾਗਰੋਤਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਨੇ ਸੋ ਸਾਲ ਅਬਾਧਾ ਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਗਿਆਨਾਵਰਨੀਆਂ ਕਰਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 30 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਰੋਪਮ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਅਬਾਧਾ ਕਾਲ 3000 ਸਾਲ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਉਹ ਸੱਤਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫਲ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਕ ਕਾਲ ਹੈ। ਭਗਵਤੀ ਸੂਤਰ35 ਵਿੱਚ ਅਬਾਧਾ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ੇਕ ਕਾਲ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: ਖਰਮ
| ਅਬਾਧਾ ਕਾਲ ਵਿਸ਼ੇਕ ਕਾਲ , 1. ਗਿਆਨਾਵਰਨੀਆਂ 3000 ਸਾਲ 30 ਕੋਟਾਕੋਟੀ ਸਾਗਰੋਪਮ ਘੱਟ
3000 ਸਾਲ । 2. ਦਰਸ਼ਨਾਵਰਨੀਆਂ | 3. ਵੇਦਨੀਆਂ
