________________
ਤਪਸਵੀ ਜੀਵਨ
ਤੀਸਰਾ ਭਾਗ) ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਤੱਪਸਵੀ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਭਰਪੂਰ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਤੱਪਸਿਆ ਵਿਚ ਇਕ ਡੂੰਘਾ ਰਹਸਯ ਸੀ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜੈਨ ਵਿਦਵਾਨ ਉਪਾਧਿਆ ਸ੍ਰੀ ਅਮਰ ਮੁਨੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ।
“ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਤੇ ਅਸੀਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ । ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸੁਧਾਰ ਨਾ ਸਕੇ । ਦਿਲ ਵਿਚ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਜੋਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦ ਪਏ ।ਪਰ ਜਿਉ ਹੀ ਕਸ਼ਟਾਂ, ਦੁਖਾਂ, ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਭਿਅੰਕਰ ਤੂਫਾਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ, ਉਹ ਸਭ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ । ਜਿਸ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਸ਼ੋਰ ਮਚਾਉਦੇ ਸਨ ! ਜਦ ਲੋਕ ਉਸ ਵਿਚ ਸਚਾਈ ਨਾ ਪਾ ਸਕੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਾਰਣ ਉਹ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਹਟ ਗਏ ।”
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਦੀਖਿਆ ਲੈਂਦੇ ਹੀ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਛੇਤੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਧ ਲੈਣਾ ਠੀਕ ਸਮਝਿਆ । ਇਸਦੇ ਸਿਟੇ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਲ ਵਿਚ ਇਹ ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ ਧਾਰਨ ਕੀਤੀ ‘ ਕਿ ਜਦ ਤੱਕ ਮੈਂ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਲਵਾਂਗਾ, ਤਦ ਤੱਕ ਸਾਮੂਹਿਕ ਮਿਲਾਪ ਤੋਂ ਅਲਗ ਰਹਾਂਗਾ । ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ ਵੀਰਾਗ ਭਾਵ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਾਂਗਾ ।”
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੀ ਤੱਪਸਿਆ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਦਰਸ਼ ਸੀ । ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਤੱਪਸਿਆ ਵਿਚ ਕਠੋਰ ਤੋਂ ਕਠੋਰ ਕਸ਼ਟ ਸਹਿਨ ਕੀਤੇ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੀ ਸਾਢੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਤੱਪਸਿਆ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਾਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵੇਰਵੇ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਤੱਪਸਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਚੰਗਾ ਚਾਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਤੱਪਸਿਆ ਬਾਰੇ ਵਰਨਣ ਗਣੀ ਸ੍ਰੀ ਕਲਿਆਨ ਵਿਜੈ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਆਵਸ਼ਯਕ ਨਿਯੁਕਤੀ ਅਤੇ ਆਵਸ਼ਯਕ ਚੁਰਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੀਤਾ
ਹੈ ।
36
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ
